Konut enflasyonunu neler etkiliyor?
Son günlerde uçan kira bedelleri gündemde. İstanbul'dan Antalya'ya kadar yüzde 300' varan zamlar görülüyor. Peki ama TÜİK'in yayımladığı ve kira yükselişlerini belirten konut endeksindeki artışın enflasyona paralel yüzde 19,30'da görünmesinin nedeni ne?
Türkiye'nin gündeminde son zamanlarda genel olarak enflasyon özel olarak da kira artışları yer alıyor. Habertürk Gazetesi'nden Rahim Ak'ın haberine göre; İstanbul'dan Antalya'ya kadar yüzde 200 yüzde 300 yükselişlere değiniliyor.
Kiracılar isyan etti. Bazı uyanık konut sahipleri de kira kontratları bulunmasına rağmen bu astronomik artıştan yararlanmak için çeşitli bahaneler ile eski kiracılarını çıkarıp yüksek kira bedeliyle yeni kiracı almak için harekete geçti. Kiracılar da mahkemelerin kapısına gidiyor. Yükselişin sebepleri muhtelif. Öne çıkanlar; koronavirüs salgını sürecinde arzın artamaması, mültecilerin nüfusu yükseltmesiyle kiraya olan talebin artması ve faiz oranlarının yüksek olması sebebiyle vatandaşın konut satın alamayacak duruma gelmesi dolayısıyla yine kiralık konuta yönelmesi şeklinde açıklanıyor.
DEĞİŞİMİN YÜZDE 35.6'SI KİRA KAYNAKLI
Peki ama Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) yayımladığı ve kira artışlarını belirten konut endeksindeki yükselis neden enflasyona paralel yüzde 19,30'da kaldı? Kurumun veriyi açıkladığı internet sitesinde bunun başlıca iki sebebinin olduğu ortaya çıkıyor. Birincisi tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) yüzde 15.36'sını meydana getiren yani Türkiye enflasyonun yüzde 15.36'sının sebebi olan 'konut' kalemi sadece konut kirasından meydana gelmiyor. Verinin ayrıntıları kira değişimlerinin buradaki payının yüzde 35.6 olduğuna dikkat çekiyor. Geri kalanlar içinde en büyük payı yüzde 17.7 ile elektrik ücreti, yüzde 16 ile su faturası ile yüzde 11 doğalgaz bulunuyor. Tüpgazın payı yüzde 4.6, pencere fiyatlarındaki değişimin payı yüzde 3.8 ve odun ücretindeki değişimin payı da yüzde 3.2 seviyesinde. Konut enflasyonunu etkileyen diğer kalemler badana ve boya malzemeleri, yer ve duvar döşemesi, kömür ve sıhhi teçhizat olarak belirlendi.
ARALIKTA BELİRLENEN EVLER
Diğer sebep daha da önemli. Verinin açıklamalarındaki satır arasında şu ifadelere yer veriliyor:
"2003=100 temel yıllı TÜFE’de, yurtiçinde mal ve hizmet tüketmek amacıyla yapılan, tüm nihai parasal tüketim harcamaları esas alınmaktadır. Endekste 81 il merkezinin tamamını da içeren toplam 225 ilçeden fiyat derlenmektedir. TÜFE kapsamında ayda 27 bin 980 işyerinden 550 bin 632 fiyat derlenmekte ve 4 bin 274 kiracı endeks kapsamında takip edilmektedir. İşyeri ve fiyat sayıları mevsimsel yapıya göre yıl içerisinde değişkenlik gösterebilmektedir."
Açıklama gösteriyor ki Türkiye'de 4 bin 274 konut belirlenmiş durumda. Bu konutlardaki kira yükselişleri ya da azalışları bulunuyorsa endeksi etkiliyor, yoksa etkilemiyor. Her sene Aralık'ta belirlenen 4 bin 274 konutta her ay meydana gelen fiyat değişimi TÜFE'deki konut kalemini etkileyen ana sebep şeklinde belirtiliyor. TÜİK bu konutları şehirlerin konut sayısına oranlayarak tespit ediyor. Tabii ki bu durumda ağırlık İstanbul'da görülüyor. Fakat 4 bin 274 sayısının az olması sebebiyle asıl fiyat yükselişlerinin endekse yansımasının olmadığı öngörülüyor.
TÜİK'in açıklamalarının detaylarında kiradaki değişim oranları ise TÜİK'in tespit ettiği 4 bin 274 evdeki kira yükselişlerinden meydana geliyor. Bu evlerdeki kira bedelleri ne kadar yükseliyorsa; konut enflasyonu da o kadar etkileniyor.
