Konutta arz talep dengesi ne durumda?

Yılın ilk dokuz ayında satılan her 67 yeni konuta karşılık 100 konuta kullanma izin belgesi verildi. Arz-talep makası daha da açılmış oldu. 2015'in ilk dokuz ayında kullanım izni verilen konut sayısının bu yıla göre yüzde 20-25 artmasıyla makas daha da açılacak. 

Yılın ilk dokuz ayında satılan her 67 yeni konuta karşılık 100 konuta kullanma izin belgesi verildi. Arz-talep makası daha da açılmış oldu. 2015'in ilk dokuz ayında kullanım izni verilen konut sayısının bu yıla göre yüzde 20-25 artmasıyla makas daha da açılacak. 

Konut satışında ağustos, eylül ve ekim aylarında belirgin bir artış ortaya çıktı ve özellikle ilk el satışlar bu yıl ilk kez on ay toplamında geçen yılı aştı. Toplam konut satışı da ocak-ekim döneminde neredeyse geçen yılı yakaladı. Ekim ayında ipotekli satışların yüzde 31 gibi çok yüksek bir oranda artması da dikkat çekici bir gelişmeydi. 

Konut satışını dün detaylı olarak irdelemiş, ancak bir kayıt düşmekten de geri durmamıştık: "Satışların son aylarda artmış olması, konutta talebin canlanmakta olduğuna ilişkin somut bir işaret elbette. Ancak, talebi tek başına değerlendirmek yanıltıcı." Devam etmiştik: "Talep 4 yerine 5 artıyor diye seviniyoruz; ama ya öbür tarafta arz 4 yerine 6 artmaya başlamışsa? 

Doğal olarak arz-talep makası açılacak demektir. İşte konut arzına ilişkin verileri de bugün (dün) yine TÜİK'in yapacağı açıklamayla göreceğiz. TÜİK açıklamayı yaptı ve konut arzına ilişkin tablo gözler önüne serildi. 

Öncelikle belirtelim; konut arzındaki artış, talepte ortaya çıkan ve satış olarak kendini gösteren artıştan daha hızlı. Dolayısıyla inşaat sektöründe talebin canlanması sorunun kısmen aşıldığına işaret ediyor; ama, konut stokunun giderek büyüdüğü gerçeği de somut olarak karşımızda. 

İlk dokuz ayda ilk el konut satışı 383 bin düzeyinde gerçekleşmişti. İlk el 383 bin konutun satüdığı dokuz ayda belediyelerin kullanım izni verdiği konut sayısı ise 569 F.lfrjftefru yıl satılan konutların tümüne bu yıl kullanım izni verilmiş değil, dolayısıyla bire bir eşleştirme çok doğru olmayabilir, ama rakamlar iyi kötü bir fikir veriyor. 

İlk dokuz ayda, satışı gerçekleşen ilk el her 67 konuta karşüık, 100 konuta da kullanılabilir izni verümiş. Yani stoka 33 konut eklenmiş. 

İlk el konut satışının ocak-ekim döneminde 428 bine ulaştığını da belirtelim. 

Denge daha da bozulacak 

Belediyelerin verdiği yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi verilerinde çarpraz gelişme söz konusu. Yapı ruhsatı sayısı kapsamındaki daire sayısının yüksek olduğu yüı izleyen yıl, bu kez izin belgesi sayısı yüksek gerçekleşiyor. Çünkü normal koşullarda bir inşaatın ruhsata bağlandıktan sonra tamamlanıp bu kez izin belgesi alması bir-bir buçuk yıl sürüyor. 

2010 yılına bakıyoruz, ruhsat verilen daire sayısı 2009'a göre yüzde 75 artmış. 2011'in izin belgeli daire sayısındaki artış da yüzde 30 düzeyinde. 

2011'de ruhsat verilen daire sayısı yüzde 28 düşüyor, bu kez 2012'de izin belgesi verilen daire sayısı aynı düzeyde kalıyor, artış yok. 

2012'ye geliyoruz; ruhsat sayısında yüzde 19 artış olmuş, bu artış 2013'ün izin belgelerine yansımış ve belge sayısı yüzde 30 artmış. 

Bu çapraz etkileşim kesintiye uğramadan sürüp gidiyor. 2013'ün ilk dokuz ayında inşaat ruhsatı verilen daire sayısı yüzde 11 artıyor, bu artıştan 2014'ün aynı dönemine izin belgesi olarak yüzde 12'lik bir artış yansıyor. 

Ve geliyoruz bu yılın ilk dokuz ayında yapı ruhsatı verilen daire sayısına. Geçen yıla göre tam yüzde 33 artış var. Bu artışın anlamı çok açık. Gelecek yılın ilk dokuz ayında yapı kullanma izin belgesi verilecek daire sayısında en az yüzde 20-25 artış göreceğiz. Yani 2015'in ilk dokuz ayında 700 bine yakın daire için yapı kullanım izni verilecek. Bu arzı karşüayacak talebin olduğunu, olacağını ya da nasıl olacağını söyleyebilecek biri var mı? 

Dokuz aylık dönemde konut arzı 100'den 112'ye çıkmış. Talep ya da satış ise 100'den 101'e... Makas açılmış. Verilen ruhsatlara baktığımızda makasın daha da açılacağı gün gibi ortada. 

Dünkü yazımızın başlığında demiştik ki, "Konut satışı bir ölçüyse, inşaat sektörü sıkıntıyı atlatıyor". Bu ifadede, satışın tek başına ölçü olamayacağı vurgusu vardı elbette. Ve ayrıca yazımızın son bölümünde konut arzına ilişkin verilerle belki de daha da karamsarlığa kapılacağımızı belirtmiştik. 

İşte tablo ortada... Yalnızca son aylardaki satışa bakarak çok mutlu olabiliriz. Ama ya arz cephesi! O cepheye baktığımızda keyfımiz kaçıyor, kaçmalı, hem de çok! 

Dünya Gazetesi / Alaattin Aktaş