Koronavirüs Türkiye gayrimenkul sektörünü nasıl etkiledi?
Dünyanın önde gelen ticari gayrimenkul danışmanlık şirketlerinden Cushman & Wakefield, tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgınının Türkiye Gayrimenkul pazarı üzerindeki etkilerini her hafta düzenli olarak paylaşıyor. İşte sektöre ilişkin değerlendirmeler...
Küresel salgının perakende, ticari ofis pazarı ve sanayi ve lojistik pazarlarındaki etkilerinin analiz edildiği ikinci haftalık, 'COVID-19 salgınının Türkiye Gayrimenkul pazarı üzerindeki etkileri' içeriği yayınlandı.
Koronavirüs küresel salgınıyla birlikte "yeni normal" olarak isimlendirilebilecek şartlara uyum sağlanırken, geleneksel iş yerlerine yönelik genel değerlendirmelerin yeni düzenlemelerle değişmesi tahmin edilmekte. Bu salgınla beraber daha da yaygınlaşan sosyal mesafe anlayışı, iş yeri stratejisi, alan kullanımı ve sağlık-güvenlik değerlendirmeleri ofis kullanımının gelişimini şimdiden başlayarak daha farklı şekillendirecek.
Yaşanan tecrit dönemi kadar olmasa da, uzaktan çalışma disiplininin, iş yerinin önemli bir unsuru olarak kalmayı sürdüreceği tahmin edilmektedir. Bunun yanı sıra, toplu taşıma ve işe gidip gelme konuları iş yeri stratejilerinde daha kapsamlı bir şekilde değerlendirilmekte olup, lokasyon seçimleri üzerinde de etkili olacak. Görünen, uzun vadede ofis talebinin yansımaları olan alan planlaması sonucunda, toplam alan gereksinimi uzun vadede artmadığı sürece sabit bir seviyede seyredecektir.
Fiziksel perakendeciliğin fiilen kapanma sürecinin devamı ile bazı Türk giyim ve ayakkabı sektöründeki markaların e-ticaret satışlarını sonlandırmasıyla birlikte, alışveriş merkezi sahipleri tarafından "kirasız dönem" anlaşmalarının giderek daha fazla benimsediği görüldü.
Kirasız döneme ek olarak ortak giderlerin muafiyetine yönelik talepler çoğalırken, salgın süresince işletme giderlerinin önemli ölçüde azalmasına rağmen, çoğu alışveriş merkezi sahipleri kapalı durumda bulunulan bu süreçte kiracılara yansıtılan ortak giderlerin bir kısmının alınmaması üzerinde düşünmektedir. Bunun yanı sıra, çok sayıda perakendeci ise faaliyetlerine dönüş planlarını hızlandırmaya çalışmakta.
Özellikle önde gelen süpermarket ve indirimli market perakendecilerin online alışverişlerinde yaşanan artış, kısa vadede acil depolara duyulan ihtiyacı da artırırken son aşama teslimatı beraberinde kentsel lojistik çözümlerini de geçlendirecek. Dağıtım yönünden sosyal mesafenin de ele alınması gerektiği göz önünde bulundurulmalı. Bunun yanı sıra, büyük çaplı otomotiv şirketleri askıya aldıkları üretim süresini iki haftadan bir aya kadar uzatırken, çok az sayıda Türk beyaz eşya üretici firmaları üretime düşük kapasitede yeniden başladı.
Öte yandan, otel pazarında geçtiğimiz aydan itibaren doluluk oranında yaşanan hızlı düşüşün etkisiyle operasyonel zorluklar yaşanmuş olup, bu bağlamda yabancı ziyaretçi sayısı önemli ölçüde azaldığından, en çok tatil köyleri ile birlikte şehir otellerini etkiledi. Bununla birlikte, mevcut STR verilerine göre, seçilen Avrupa ülkeleri arasında Türkiye otel pazarı henüz en az etkilenen ülkelerden biri olurken, Mart'ta kaydedilen doluluk oranlarının bir önceki yılın aynı dönemine göre düşüş göstermesi ile otel pazarında görülen etkiler sürmekte.
