Koronavirüsün konut satışlarına etkisi ne oldu?
TÜİK ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün ortaklaşa oluşturdukları konut satış istatistiklerinde mart verileri açıklandı. Konut satışı geçen yıla göre martta yüzde 3.4, ilk çeyrekte ise yüzde 33 arttı.
Dünya Gazetesi köşe yazarı Alaattin Aktaş, bugünkü yazısında ''Mart ayı konut satış rakamları''nı kaleme aldı. İşte o yazı...
Konut satışı martta hız kesmiş olmakla birlikte ilk çeyrekte geçen yılın üçte bir üstünde. Ne var ki önemli olan ilk satış ve ilk satışta son sekiz yılın en düşük ilk çeyrek gerçekleşmesi söz konusu.
Martta az da olsa artan satışın nisanla birlikte dramatik şekilde hız kesmesi pek şaşırtıcı olmaz. Talepteki bu gerilemeyle birlikte konut fiyatlarında da düşüş yaşanabilir.
Ekonomik verileri okurken biraz geniş açılı değerlendirme yaparak detaya inmek gerekir. Bu temel kuralı niye mi hatırladık, söyleyelim.
TÜİK ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün ortaklaşa oluşturdukları konut satış istatistiklerinde mart verileri açıklandı. Böylece yılın ilk çeyreğine ilişkin veriler de belli oldu.
Konut satışı geçen yıla göre martta yüzde 3.4, ilk çeyrekte ise yüzde 33 arttı. Marttaki oran düşük ama ilk çeyrek oranı gayet iyi, üçte bir artıştan söz ediyoruz.
Bunlar toplam satıştaki değişime işaret eden oranlar. Ama konutta önemli olan toplam satış değil ki. İkinci el satışların ekonomi için pek bir önemi yok. Hep söyledik; önemli olan ilk satışlar...
Sekiz yılın en düşüğü
Konut satışında tüm Türkiye’yi kapsayan kayıtların 2013 yılından bu yana tutulmakta olduğunu bir kez daha hatırlatarak ilk çeyrek gerçekleşmelerine bakalım.
Bu yılın ilk çeyreğindeki ilk satış 107 bin 432 adet oldu. Bu, 2013’ten bu yana geçen sekiz yılın en düşük ilk çeyrek satışı.
İlk çeyrek rekoru 2017 yılında kırılmıştı; söz konusu yıl tam 146 bin ilk el satış yapılmıştı. 2015, 2016 ve 2018 yıllarında da 130 binin üstünde ilk satış gerçekleşmişti.
Son iki yıldır ise 107 binlere takılıp kalmışız.
Toplam konut satışı artıyor; ama birisi alıp beş yıl oturmuş bir başkasına satmış, o da tutmuş şimdi başkasına satış yapmış... Bu satışların ekonomiye doğrudan bir katkısı yok ki...
İkinci el satışlar konut stokunun erimesine bir katkıda bulunmuyor elbette. O yüzden önemli olan ilk satış, bir kez daha vurgulayalım.
Bu günleri aramamız çok muhtemel
Geçenlerde “Bu veriler korona vurmamış veriler” demiştik. Konut satışına ilişkin mart verisinde de korona etkisi pek yok.
Korona etkisi olmadığı halde martta ancak yüzde 3.4 olan konut satışındaki artışın nisanla birlikte dramatik bir düşüş göstermesi şaşırtıcı olmaz. Geçen yıl nisanda 96 bin konut satılmıştı. Mayıs ve hazirandaki satış da sırasıyla 92 bin ve 61 bin düzeyinde gerçekleşmişti.
Fiyatların bu düzeyde tutulması zor
Koronanın yarattığı ekonomik kriz “konut alma potansiyeli olan” kesimi yok ediyor.
Korona krizi yüzünden yaklaşık 250 bin işyeri kapalı. Bu işyerlerinin her birinin ortalama iki ortaklı olduğu varsayılsa yaklaşık 500 bin işletme sahibinden söz ediyoruz demektir. İşte şu süreçte bu 500 bin kişi en azından bir dönem işini kaybetmiş ve gelirden yoksun kalmış durumda.
Ayrıca bu 250 bin işyerinin yarısı kira olsa 125 bin mal sahibi de kira gelirinden yoksun kalmış demektir.
Bu işyerlerinin sahipleri ile kira geliri elde edenler toplumda orta zengin tabakayı oluşturan kesim sayılır. Dolayısıyla korona krizi yüzünden yaklaşık 600 bin “konut alma potansiyeli sahibi” bir süre bu olanağını yitiriyor.
Elbette bu 600 bin kişi mutlaka konut alma niyetindeydi denilemez. Ama bu kişiler konut almayı düşünüyorduysa bile şimdi bunu bir süre ertelemek durumunda kalacaklardır.
Bu kişiler dışında işi bozulan, zorunlu olmadıkça konut alımını mutlaka erteleyecek olan elbette yüz binler daha vardır.
Dolayısıyla korona krizi konut alımında çok keskin bir gerilemeye yol açmaya adaydır. İşte bu süreçte konutunu mutlaka satmak isteyeceklerin, özellikle nakit ihtiyacı içinde olan müteahhitlerin fiyat indirimine gitmekten başka çareleri yoktur.
