Pera, bahçesiyle kentin en yeşil bölgesi!

Pera 'da Rus sarayı21 Nisan 2011 Perşembe     Rusya ile Osmanlı 'nın elçilik ilişkileri 1492 'de başlar. Ama İstanbul 'da sürekli bir büyükelçilik 18. yüz yılın başında kuruldu. Osmanlılar 1863 Viyana kuşatmasından beri, aralarında Rusların da bulunduğu kutsal ittifak devletleriyle uzun süreli savaşlar yaşadı. Devleti ciddi biçimde yıpratan bu savaşlar 1699 Karlofça Antlaşması 'yla sona erdi ve 1700 yılının Temmuz 'unda ilk yerleşik Rus Büyükelçi, İstanbul 'a geldi. Ve İstanbul ünlü yazar Lev Tolstoy 'un soyundan Pyotr Alekseyeviç Tolstoy 'la böylece tanıştı. İlk Büyükelçi, çok hareketli olduğu kadar da sıkıntılı yıllar geçirdi Osmanlı başkentinde. Hele de 1711 Prut savaşı sırasında. Tolstoy 1714 'de İstanbul 'dan ayrıldı. Osmanlı 'nın siyasi, askeri ve toplumsal yaşamıyla ilgili kaleme aldığı yüzlerce sayfalık raporlar, bu gün tarihçiler için çok önemli kaynakllar oluşturur. Eski Beyoğlu 'nun en görkemli elçilik sarayı çarlık Rusya Büyülelçiliğiydi. Bu gün Tünel 'deki bu bina 1831 yangınında harap olmuş, yeni elçilik sarayıysa, İsviçre 'nin İtalyan bölgesinden Fossati Biraderlere ısmarlanmıştı.

Bina tamamlandığında güzelliği ve görkemi herkesi hayran bırakmıştı.   Halk “çar İstanbul 'da saray yaptırdı! ” diyerek İstanbul 'un dört bir yanından yeni elçilik binasını görmeye gelmişti. Elçiliğin açılışından hemen sonra Hollanda 'lılar da yeni elçilikleri için Fossati 'leri çağırdı. Babıali 'de birçok bakanlık binasını bu mimarlara yaptırdı. Derken Ayasofya 'nın restore edilmesi işini de Fossati Biraderler üstlendi. Abdülmecid kesenin   ağzını sonuna kadar açınca, Gaspare Fossati, fresk ve mozaikleri birebir, aslına uygun biçimde yeniden yaptı.

Aradan yıllar geçti 1853 'de Kırım Savaşı çıkınca Ruslar İstanbul 'dan ayrıldı. Müttefik Fransızlar, elçilik binasını karargah olarak kullandı ve bina perişan oldu. Savaştan sonra Babıali, Rusya Büyükelçiliği 'ni onarıp sahiplerine teslim etti. Büyükelçilerin belki de en ilginç olanı çarikov 'du. Sovyet   devriminden sonra   eşiyle birlikte mülteci olarak sığındı, yaşamının sonuna değin de büyük sıkıntılar içinde İstanbul 'da yaşadı.

Yeni başkent  Ankara  'ya ilk gelen Sovyet büyükelçisi Aralov 'du. Sonra, 1923 'de Ankara Başkent olunca, bütün elçilikler birer birer İstanbul 'dan ayrılmaya başladı. Beyoğlu 'ndaki güzel, görkemli saray da Başkonosolosluk oldu.

Beyoğlu 'ndaki eski elçilik   yeni başkonsolosluk binaları yüzünden, her yanı cıvıl cıvıl olan eski Pera bu gün pek bir hareketsiz ve sakindir. Ancak bahçeleri nedeniyle kentin içinde en yeşil en güzel bölgelerinden birinin oluşmasını sağladıkları da bir gerçektir elbet.

Ekim devriminden sonra İstanbul 'u dolduran kalabalık Rus mültecilerin sayısı git gide azaldı; bu günse kimse kalmadı. Eski Rus Arkeoloji Enstütüsü de 1920 'li yıllarda İstanbul 'dan ayrılınca, Sovyet devrimi öncesi Rusya tarihinden geriye kala kala bir tek Beyoğlu 'nda, bir zamanlar çar 'ın İstanbul 'daki Sarayı olarak tanımlanan büyükelçilik sarayı kaldı...
Star/Aziz ÜSTEL