Rant vergisi detayları!

Paniğe gerek yok; rant vergisinin gayrimenkulü olan herkesten alınması ya da emlak vergisi gibi yıllık bazda alınan bir vergi olması gibi durumlar söz konusu değil. Aksine, rant vergisi ile amaçlanan; bir arsada çeşitli düzenlemelerden dolayı ya da el değiştirdikten sonra imar hakkı yükselişi olursa, ortaya çıkacak olan kazancın (rantın) kamu lehine vergilendirilmesi.

Bilindiği üzere, şehirlerde imar değişikliklerinden kaynaklanan rantlar söz konusu oluyor.

 Örneğin, boş bir arsa üzerinde imar değişikliği olduğu zaman arsanın değeri 1 gün içinde 5-10 katına çıkabiliyor. Aynı şekilde, emsal değeri düşük olan bir yerde emsal artışı talep edilerek de rant sağlanabiliyor. Örneğin imar yönetmeliğinde gidilen değişiklik kapsamında emsali 2 olan bir parselin satılabilir alan emsali 2,3, hatta 2,4’e kadar çıkabiliyor.

Bu durum kat sayısını ve katın taban oturumunu artırırken, mülk sahibi açısından ciddi boyutlarda rantın ortaya çıkmasını sağlıyor.

RANT VERGİSİ NASIL UYGULANACAK?

Rant vergisi plan değişikliği kapsamında uygulanacak. Plan değişikliği, ya vatandaşın talebi ile ya da genel olarak yapılacak. İlk etapta, değişiklik öncesi ve sonrası taşınmazın arsa değeri belirlenecek. Genel plan değişikliği, var olan imar planlarında fonksiyon değişikliği veya yapı yoğunluğu artırılmak suretiyle planlı alanlardaki parsellerin değerinin bir bütün olarak artırılması şeklinde ele alınacak.

ORAN NE OLACAK?

Belediyelerin genel plan değişikliğinde %40-60 arasında, bireysel plan değişikliklerinde ise %80-100 arasında belirlenecek oranlarda değer artış payı alınacak.

Pay nasıl hesaplanacak?

Değer artışında nihai karar belediye meclisi komisyonu tarafından verilecek. İlgili büyükşehir ya da belediyeden 15 kişi, emlak ve ticaret odalarından 10’ar kişiden oluşan 25 kişilik bir heyet oluşturulacak. Her değerleme için bu kişiler arasından kura çekilecek ve belediyeden 2, emlakçılardan 1, ticaret odasından 1 ve mal sahiplerinden 1 üye olmak üzere 5 kişiden oluşan özel komisyon kurulacak.

DİĞER ÜLKELERDE RANT VERGİSİ

Günümüzde ABD, Avustralya, İngiltere, Hong Kong, Singapur, Danimarka ve Avrupa’nın birçok ülkesinde uygulanan rant vergisi, emlak vergisi dışında, gayrimenkulün bulunduğu bölgede yaşanan gelişmelerin sağladığı fiyat artışından alınmaktadır.

Danimarka’da toplanan rant vergisinin kamu bütçesine olan katkısının  %7 seviyelerinde olduğu tahmin edilmektedir.

Avustralya’da rant vergisi adı altında toplanan vergiler, toplam vergi gelirlerinin %4,5’ini oluşturmaktadır. Bu durum rant vergisi adı altında toplanan vergilerin hem belediyelerin bütçesine hem de devletin bütçesine ciddi oranlarda katkı sağladığını gösterdiği gibi toplanan vergilerin çeşitli altyapı ve çevresel yatırımlar kapsamında yine gayrimenkul sahiplerinin yararına kullanıldığı anlamına da gelmektedir.

Ürettiği ürünlere değer katıp ticaretini yapanlar, bu değer artışından kazanç sağlıyor ve vergilerini veriyorsa, gayrimenkul yatırımı yaparak, imar değişikliği veya hizmetlerden kaynaklanan değer artışı sayesinde kazanç sağlayanlar da vergisini vermek durumundadır.

Rant vergisi uygulamasının vergide adaletin sağlanmasına katkıda bulunacağı ortadadır.

Ayrıca, değer artış payından elde edilecek gelirin en az yüzde 10’unun kentsel dönüşüm için kullanılacak olması. verilecek olan payın bizlere tekrar hizmet olarak döneceği anlamına da gelmektedir.

Rant vergisinden ürkmenin anlamı yoktur.

Yeter ki kazanç olsun, vergi tarafı kolay.

Ünsal Ban-Yeni Şafak