Riskli bina nasıl anlaşılır?
İstanbul’da dün meydana gelen 5.8 büyüklüğündeki deprem, yürekleri ağza getirdi. Yekililerden ‘Çatlaklar oluşan, hasarlı binalara girmeyin’ uyarıları yapıldı. Peki binanız riskli mi?
İstanbul’da dün meydana gelen 5.8 büyüklüğündeki deprem, bazı binalarda oluşan ufak hasarlarla atlatılsa da beklenen büyük İstanbul depreminden önce önlem almak şart. Kentsel Dönüşüm Eylem Planı’na göre Türkiye’de riskli 6.7 milyon binanın 20 yıl içinde dönüştürülmesi planlanıyor. Posta gazetesinden Meltem Kara Söyleyenoğlu'nun haberine göre, her yıl 100 bini mega kent İstanbul’da olmak üzere 300 bin konut dönüştürülecek. Böylece 5 senede İstanbul’da 500 bin, toplamda 1.5 milyon konut dönüştürülecek.
ZORUNLU DEĞİL
Oturduğunuz konut güvenli mi yoksa riskli bir binada mı oturuyorsunuz? Öğrenmenin bir çok yolu var. Riskli bina tespiti için kanunda herhangi bir zorunluluk bulunmuyor fakat binanızın yaşı yüksek ve yapım yılı 1999’dan önceyse kontrol ettirmekte yarar var. 1999 Marmara Depremi’nden sonra inşa edilen yapılar için bir yönetmelik yayınlanmış ve yapılara bazı kriterler de getirilmişti. Oturduğu binanın riskli olduğunu düşünenlerin kendi güvenliği açısından risk tespiti yaptırması önem taşıyor.
3 YOLU VAR
Riskli bina tespiti yaptırmak için 3 seçenek mevcut. Bu yöntemler, hızlı, orta ve kapsamlı testler şeklinde sınıflandırılıyor. Deprem dayanıklılık testleri de farklı bir seçenek olabilir. Bağımsız firmalar aracılığıyla demir ve karot örnekleri alınarak, incelemeler yaptırabilirsiniz. Hızlı tetkik teknikleri de kısa zamanda sonuç veren bir uygulama. En yaygın olanı ise bina risk tespiti yöntemi. Bu yöntem tercih edilirse ve eğer bina riskli çıkarsa yıkılması zorunlu. Bu aşamada kentsel dönüşüm süreci de devreye giriyor.
BİR KİŞİ YETER
Bina Risk Tespiti yaptırmak için herhangi bir çoğunluk şartı aranmıyor. Kat maliklerinden birinin veya kanuni temsilcisinin müracaatı ile tespit yapmak mümkün. Riskli binaların tespiti için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış kurum ve kuruluşlara tapu ve kimlik fotokopisi ile başvurmak yeterli. Lisanslı kurum ve kuruluşları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’nden öğrenmek mümkün.
RAPOR HAZIRLANIYOR
Tespit başvurusu yapıldıktan sonra lisanslı kurum ve kuruluşlar, belli bir ücret karşılığında bina risk raporu hazırlıyor. Bu rapor, 7 gün içerisinde belediyeye gönderiliyor. İncelemeler sonucunda riskli olduğu belirlenen binalar, 10 iş günü içinde Altyapı Kentsel Dönüşüm İl Müdürlüğü’ne ve Tapu Müdürlüğü’ne yazılı olarak bildiriliyor. Binaya ‘riskli yapı’ şerhi işleniyor ve ev sahiplerine de tebligat gönderiliyor.
60 GÜNDE YIKIM
Ev sahiplerinin karara 15 gün içerisinde itiraz edebilme hakları bulunuyor. Yapılan bu itirazlar bakanlık ve üniversitelerin belirlediği teknik heyet tarafından inceleniyor. Eğer, riskli olduğu kabul edilirse bina 60 gün içerisinde yıkılıyor. Teknik heyetin binanın riskli olmadığına karar verirse de şerh kaldırılıyor.
GÜÇLENDİRME DE OLUR
Kat maliklerinin, yıkım yerine güçlendirme talep etme hakkı da bulunuyor. Bu durumda, tebliğ edilen 60 günlük süre içerisinde ev sahiplerince, güçlendirmenin teknik olarak mümkün olduğu tespit ettirilmeli. 4/5 çoğunluk ile güçlendirme kararı alınması, güçlendirme projesinin hazırlatılması ve imar mevzuatı çerçevesinde ruhsat alınması gerekli.
NASIL ANLAŞILIR?
- 2000 yılından önce yapılmış bir binanın riskli olma ihtimali yüksek.
- Hazır beton kullanılmamışsa,
- Beton dayanımı C10 ve daha azsa,
- Bodrum katında rutubet; kolon, kiriş demirlerde paslanma varsa,
- Kolon ve kirişlerde çatlaklar varsa,
-Taşıyıcı kolon ve kirişler kesilmişse binanız riskli olabilir.
DEPREM SİGORTANIZ VAR MI?
İstanbul’da dün meydana gelen deprem, Zorunlu Deprem Sigortası’nı yeniden hatırlattı. Konutları deprem ve deprem sonucu yaşanan maddi zararlara karşı koruyan bu sigorta, Türkiye’de henüz istenilen seviyelere ulaşmadı. Depremin meydana geldiği İstanbul’da 3.6 milyon konutun, 2.3 milyonu (yüzde 63’ü) sigortalı, yani her 10 konuttan sadece 4’ü henüz sigortalanmamış.
EN ÇOK MARMARA’DA
Türkiye genelinde ise 17.6 milyon konutun yalnızca 9.2 milyonu sigortalı. Sigortalılık oranı yarı yarıya diyebiliriz. 1999 yılında acı bir tecrübe yaşayan Marmara bölgesi, en çok sigortalılık oranına sahip bölge. Marmara Bölgesi'nde her 10 konuttan 6’sı sigortalı. En az sigortalı konutun bulunduğu bölge de yüzde 38.80 ile Güneydoğu Anadolu.
NEDEN YAPTIRILIR?
DASK, Zorunlu Deprem Sigortası ile depremin ve deprem sonucu yaşanan yangın, infilak, tsunami ve yer kaymasının doğrudan sebep olacağı maddi zararları, poliçenizde belirtilmiş limitler dahilinde nakit olarak karşılar. Binanız tamamen veya kısmi olarak zarar görmüş olsa da teminat altındadır.
NE KADAR ÖDENİR?
DASK, her sene inşaat maliyetlerindeki artışa göre belirlediği azami bir tutarda teminat sağlıyor. DASK tarafından verilen azami teminat tutarı 7 Eylül tarihinden itibaren bütün yapı tiplerinde 215 bin TL olarak belirlendi. Azami teminat tutarı tespit edilirken, yıkılan meskenin de yeniden inşa edilmesinin maliyeti (arsa değeri hariç) dikkate alınır.
KAÇ LİRAYA YAPTIRILIR?
DASK poliçesinin priminin hesaplanması için 5 risk bölgesi ve 3 farklı yapı tarzına göre belirlenmiş 15 tarife fiyatı mevcut. İstanbul’da 100 metrekarelik bir konut için karkas yapılarda risk bölgelerine göre, 100 ile 239 TL, yığma yapılarda 199 ile 294 TL, diğer yapılarda 77 ile 210 TL arasında değişiyor. Diğer illerde ise 5 risk bölgesine göre 40 TL ile 234 TL arasında değişen ücretler ödeniyor.
