Türkiye'de ada bazlı kentsel dönüşüm öne çıkacak!

Türkiye'de evlenme, yeni ev kurma, boşanma gibi nedenlerle her yıl yaklaşık 650-700 bin yeni konut talebi oluşuyor. Bu arada 7 milyon çürük yapının dönüşümünün yapılacak olması sayesinde de gayrimenkul sektörünün önümüzdeki 20 yıl hep hareketli geçireceği öngörülüyor. Garanti Mortgage Genel Müdürü Murat Atay, önümüzdeki dönemde ada bazlı kentsel dönüşümün öne çıkacağını söylüyor. 

Türk insanı için 'ev'lenmek önemli bir konu. Hem ev almak hem de yuva kurmak için bu deyim kullanılırken, insanların ev almalarını kolaylaştırmak üzere uzun yıllardan bu yana mortgage kredileri veriliyor. Bu alandaki şirketlerden birini de Garanti Mortgage oluşturuyor. Garanti Mortgage Genel Müdürü Murat Atay, insanların kolay ev sahibi olabilmesi ve kentsel dönüşümle evlerini yenileyebilmeleri için uygun finansman modelleri sunduklarını söylüyor. Atay ile sektörü ve tüketici eğilimlerini konuştuk. 

Türkiye'nin en önemli gündem maddelerinden biri kentsel dönüşüm. Sizce bu konuda neler öne çıkmalı? 

Kentsel dönüşümde bundan sonraki süreçte daha büyük adaları, parselleri birleştirebilirsek yeşil alanlar, parklar yapabiliriz. Zaten gelişmeler de sürecin ada bazlı kentsel dönüşüme doğru ilerlediğini gösteriyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu konuda kararlı, o sürece doğru gidildiğini düşünüyorum. Sürecin hızlanması için belediye, TOKİ, Emlak Konut ve büyük inşaat firmaları gibi kurumların dahil olacağı ada bazlı dönüşümlerin artması gerekiyor. Burada yapacak daha çok iş var. 

Kentsel dönüşüm konusunda ürünleriniz var. En çok hangi ürünleriniz için talep alıyorsunuz? 

2012 yılından bu yana kentsel dönüşümde aktifiz. Üç tane ürün sunuyoruz. İmar artışının olduğu yerlerde müteahhitle ilerliyoruz, imar artışı olmayan yerlerde vatandaşa kredi veriyoruz. Bir 

diğer ürünümüzde ise hem müteahhite hem de maliklere kredi veriyoruz. 

Emlak Konut GYO'nun "Güçlü Türkiye için Birlik Vakti" kampanyası sektöre nasıl yansıdı? 

Çok ciddi katkısı oldu. Kampanya Emlak Konut ile sınırlı kalmadı. GYODER ve Anadolu'daki birçok kuruluş da kampanyalar yaptılar. Bu kampanyaların da desteğiyle, konut sektörü yılın ilk üç ayında yüzde 7 civarında büyüdü. Kredili konut satış adetleri yüzde 30 oranında arttı. Biz de yılın başında öngördüğümüz hacmin üzerinde bir büyüme ve satış gerçekleştirdik. 

Vadelerin 20 yıla yayılması geçmişte pek tercih edilmezdi. Şimdi durum nedir? 

20 yıl vadenin ülkemizde algısı yeni oturmaya başladı. Toplam kullanımlarımızın yüzde l'i bile olmadı, çünkü tüketicimiz hemen ödeyip bitirmek istiyor. Genel müşteri eğilimi uzun vadelerde 120 aya yoğunlaşmış durumda. Sektörün ağırlıklı ortalama kredi vadesi ise 90 ay civarında. 

Konut kredisi kullanım oranı yılbaşından bu yana yukarı yönlü bir seyir izliyor. Yılın geri kalan döneminde nasıl bir tablo bekliyorsunuz? 

Ciddi bir büyüme var. Konut kredisi sektörü geçen yıl ilk beş ayda yüzde 4,2 büyürken bu yıl yüzde 8,8 oranında büyüdü. Konut kredisi kullanımında yüzde 16-17 oranında büyüme olacağını tahmin ediyoruz. Geçen yıl mayıs itibarıyla 5,5 milyar TL sektörün net kredi büyümesi vardı. Bu yıl aynı dönemde ise 13 milyar TL büyüme gerçekleşti. Her yıl 1 milyonun üzerinde nüfus artışı var. Evlenenler, boşananlar oluyor ve talep artıyor. 

Sizce büyümenin nedeni sadece kampanyalar mı? Yoksa başka nedenler de var mı? 

Büyümenin ana motoru bizim demografik özelliklerimiz. Kampanyalar, faizlerin uygun olması ve genel satışların da artması, kredi kullanımının artmasında etkili olan en önemli faktörler arasında. 

"BU YIL YABANCILARA 20 BİN ADET SATIŞ OLUR 

Ülkemizde yabancılara ilk dört ayda yaklaşık 6 bin adet konut satışı gerçekleşti. Geçen yıl aynı dönemde bu rakam 6 bin 250 adetti Yabancılara satış rakamlarında küçük bir gerileme olmakla birlikte toplam satışlar içerisindeki pay neredeyse aynı kalarak yüzde 1,8 oldu. Murat Atay, "Yıl sonuna kadar benzer trendin devam edeceğini düşünüyoruz. Bu yıl yabancılara yaklaşık 18-20 bin konut satışı olacaktır. Büyük bedelli atımların yanı sıra artık 100-150 bin dolara alım yapılıyor. Büyük kentler dışında örneğin Karasu gibi küçük yerlere de geliyorlar" diyor. 

Bu konuda gidilecek çok yolumuz olduğunu da hatırlatan Atay, yabancıya satışı vatandaşlık çalışmalarının da olumlu yönde etkileyeceğini vurguluyor. Atay, "Türkiye'de her zevke hitap edecek bir yerleşim alanı var. Yabancıların artık Karadeniz'de de mal aldıklarını görüyoruz. Ağırlıklı Ortadoğu ülkelerinden, Irak, Rusya, Azerbaycan ve Ingiltere'den geliyorlar" diye konuşuyor. 

Bireysel mortgage kredilerinde faiz oranları yüzde 0,80'lerden başlayıp yüzde Herin üzerine çıktı. Bundan sonraki dönemde sizce oranlar ne olacak? 

Bu durum birçok değişkene bağlı. Örneğin önümüzdeki dönemde FED iki kez. faiz artırımı yapacak. Sektörde TL mevduat TL kredi makası iyice açıldı. Bundan sonra faiz oranlarının geri geleceğini düşünmüyorum, belki bir miktar daha yukarı çıkar. 

Garanti Mortgage olarak bu yıl ne kadar kredi verdiniz? Yıl sonu hedefiniz nedir? 

Garanti Mortgage'ın bu yılın ilk beş ayında konut kredisi portföy büyüklüğü 22 milyar TL'ye yaklaştı. Geçtiğimiz yıllara benzer oranlarda bir büyüme kaydettik. Özel ve yabancı bankalar arasında liderliğimizi pazar payımızı arttırarak pekiştirdik. Yıl sonunda da pazar liderliğimizi korumayı hedefliyoruz. 

İstanbul ve Anadolu'daki kredi eğilimlerinden bahseder misiniz? 

İstanbul, İzmir, Ankara'dan eskiden yüzde 60'lar seviyesinde kredi gelirken, şu anda yüzde 40'ın altında kalıyor. Türkiye genelinde kredili satışlar tüm konut satışlarının yüzde 38'ini oluştururken, bu oran İstanbul'da yüzde 42, Mersin'de yüzde 38, Diyarbakır'da yüzde 40, Gaziantep'te yüzde 40, Adana'da yüzde 42 civarında. Büyük illerde kredili satışların Anadolu illerine göre daha fazla olduğunu söylemek mümkün. Kredili satışın en çok arttığı iller ise Diyarbakır, Kahramanmaraş ve Gaziantep. 

Siyasi belirsizlikler kredilere nasıl yansıyor? Referandum nasıl yansıdı? Önümüzdeki dönemde neler bekliyorsunuz? 

Türkiye'de evlenme, nüfus artışı, kentsel dönüşüm gibi ihtiyaç kaynaklı konut talebi var. Referandum öncesinde satışlar hız kesmedi, tam tersine ocak-mart döneminde geçen yıla göre arttı. Referandum sonrasında da öncesine benzer bir seyir söz konusu. Yaz aylan ve Ramazan döneminde bir miktar gerileme beklenirken, bundan sonraki dönemde yılbaşından bu yana olan performansa paralel seyir bekliyoruz. 

Mortgage kredilerinin toplam krediler içindeki payı nasıl bir değişiklik gösterdi? 

Mortgage kredilerinin toplam tüketici kredileri içerisindeki payı, geçen yıla benzer şekilde yüzde 48 dolayında seyrediyor. Konut, ihtiyaç, oto ve diğer tüketici kredilerinin büyümelerine bağlı olarak mortgage payı önümüzdeki yıl yüzde 50'yi geçebilir. 

Ekonomist