Türkler'in göçebe yurtları günümüzde farklı alternatifler sunuyor!

Önce şu 'yurt' sözcüğü üzerinde biraz durayım: Yurt, Öztürkçe bir tanım olarak günlük konuşmalarımızda sık sık dillendirdiğimiz ayrıcalıklı bir kelimedir.

Yurdu ve yurdumuzu sahip olduğumuz her değerin üstünde tutarız. Yurt, millet olarak bizim aile ocağımız ve nihayet vatanımızdır. Orada ikamet eder ve orayı kutsal duygularla sahipleniriz.

Dünya dillerinin tümüne tıpkı 'yoğurt' örneğinde olduğu gibi Türkçeden aynen geçmiş ender sözcüklerden biridir yurt.
Yurttaş kelimesi de buradan türemiş, dilimize mal olmuştur.

GÖÇEBE KÜLTÜRÜNÜN ÖNEMİ
Şimdi çoğu yerde 'yurt' sözcüğüyle anılan göçebe evleri Türklerin yakın akrabası Moğollarla özdeşleştiriliyor. Nedeni özbeöz Türk estetiğini yansıtan bu şirin evlerin zamanla unutulması ve bunlara Moğolların sahip çıkması...
'Yurt' kolayca monte edilebilen dairesel formda pratik bir mekân... Daha çok ev olarak kullanılıyor. Batılılar zamanla bu evleri genişletmiş, konuttan depoya, kantinden ticarethaneye onlarca çeşidini yaratmış.

'Yurt'ların tipik özelliği, baklava dilimi şeklini alan ahşap çubukların ana taşıyıcı olarak kullanılması.
Bahçe çitine benzeyen ince çıtalar açıldığında mükemmel bir duvar elamanı oluşuyor, mekânın dış cephesini teşkil ediyor.
Bu tür malzeme günümüzde 'ahşap seperatör' olarak bilinen bahçe çitlerinin açılabilir şekli...
Dairesel planlı düzlemde kolayca kurulan bu ahşap kafesler orta yere dikilen ana kaideyle irtibatlandırılıyor. Kısa zamanda pratik 'inşaat' tamamlanıp ev hazır hale geliyor.
İstenilen yükseklikteki tepe noktasını koni, piramit ya da kubbe şeklinde tasarlamak mümkün.

OLDUKÇA SAĞLIKLI VE RAHAT
Sonra 'giydirme' işlemine geliyor sıra. Kurulan kafesin üzerine eski günlerde sıkı dokunmuş kıl çadır örtüsü giydirilirken, şimdi teknolojinin imkânlarıyla su tutmayan branda benzeri sağlam bir örtü kullanılıyor.
Bu malzeme 'emprenye' edilmiş, suyu uzaklaştıran özelliklere sahip. Yırtılmıyor ve delinmiyor. Nefes alıp vermesi ise sağlık açısından bir üstünlük...

Giydirme işlemi rulolar halinde getirilen malzemenin özel bir teknikle kafes üzerine sarılmasıyla gerçekleşiyor. Mekânın çatısı da aynı malzemeyle kaplanıyor.
En şiddetli soğuklarda sıcak, yüksek sıcaklıklarda serin olan yapının içine son yıllarda modern cihazlar da yerleştirilmiş. Mekân içinde konforlu odalar oluşturulabiliyor, banyo tuvalet kabinleri yapılabiliyor.
Bazı sıcak bölgelerde kaplama malzemesi olarak sık dokunmuş hasır ya da bambu kamışı da kullanılıyor. Bunlar daha çok turistik amaçla yapılan basit tasarımlı geçici yurtlar.

RÜZGÂR DİRENCİ ÇOK YÜKSEK
'Yurt' için bir standart bir ölçü yok. Genellikle 50 metrekare tercih edilen büyüklük.
 
Tek kaide yerine yapı birkaç direkle takviye edilirse kullanım alanı 500 metrekareye kadar çıkabiliyor.
Tek koşul 'inşaat'ın yapılacağı alanın düz olması ve zeminin ahşap çatkılarla bir miktar yükseltilmesi. Zeminde standart tipte drenaj kanalları açılıyor su tahliyesi kolaylaştırılıyor.

Zemin su geçirimsiz malzemelerle sıvanıyor ya da boyanıyor. Amerika'da bu amaçla 'epoksi' olarak bilinen 'çift komponentli reçine bazlı bir kaplama maddesi' kullanılıyor.
Bu malzeme tıpkı modern hastanelerin koridorlarında görülen esnek, kolay temizlenebilir, mikrop tutmayan bir yüzey.

Tabanı daha sonra ahşap malzeme, halı ya da kilimle dekore etmek mümkün. Geleneksel uygulama ise yerden yüksekteki zemine bildiğimiz keçe döşenmesi. Bu adet halen otantik yapılar için bir altın standart.

'Yurt' dairesel formdaki ahşap kazıklara sıkıca sabitlendiğinden rüzgâr direnci çok yüksek.

FIRINLANMIŞ AĞAÇTAN KAFES
Teknik açıdan bakıldığında gerekli araç ve gereçlerin sade bir listesi var. Belli başlı elemanlar şöyle: 'Açılabilir kafes çatkısı', 'çatı direği', 'çatı yüzüğü' (buna 'toghona' da deniyor çadırın tepesinde bir çember oluşturuyor), 'pencere keçesi', 'branda giydirme malzemesi', 'bağlantı elemanları', 'zemin yüzüğü' ve 'zemin döşemesi'...

Alan büyüdükçe çatı direkleri sayesinde aydınlanma pencerelerinin sayısı artıyor. Bazı tiplerde pencereler kare şeklinde sarılmış basit düzeneklerden ibaret.
Geleneksel ısıtma sistemleri (ocaklık, soba) kurulacak ise buna uygun izole edilmiş çıkış yerleri yapılıyor. Tabii modern şömine sistemleri en çok tercih edilenler arasında.
 
Olabildiğince doğal malzeme kullanılmasına karşın mekânların içi oldukça modern ve konforlu.
Şimdi klimalı 'yurt'lar revaçta. Kumasız tiplerinde ise yaz günleri taze serin havayı sağlamak için döner 'çatı panelleri' bulunuyor.

'Yurt' tipi evlerin olmazsa olmaz özelliği mutlaka dairesel formda olmaları. Kare ya da dikdörtgen 'yurt' örnekleri hemen hemen yok gibi. Dairesel yapının özelliği sert rüzgârları önlemek ya da daha fazla serinlik sağlamak.

Kısacası, Türk step kültürünün ürünü olan 'yurt' evlerini bizden başka herkes tanıyor bugün.
İşte tam da bu aşamada patenti bize ait bu ayrıcalıklı mekânları daha da geliştirebilir, Anadolu yaylalarında doğal dokuyu tahrip etmeden rengârenk tatil beldeleri kurabilirsiniz. Bu otantik atmosfer size yepyeni bir turizm anlayışının kapısını aralayacak, fantastik projeler yaratma imkânı verecektir.
Öneri bizden, detayları düşünüp uygulamaya geçmek sizden...

Penceremden
'Yurtlar dünyanın en sert hava koşullarında denenmiş yüzlerce yıldan buyana tüm kullanıcılardan tam not almış mekânlar. Evlerin en önemli özelliği çabuk kurulmaları. Rulo haline getirilmiş ahşap duvar panelleri sayesinde küçük bir 'yurt'un kurulma süresi en fazla 90 dakika. Montaj malzemenin taşınması kolay. Bu özelliği düşünüldüğünde standart tipte geçici deprem konutları üretmek de mümkün. Girişimcilerimizin bu konuda yaratıcı projeler geliştirmesi KOBİ dünyası için yeni ufuklar açabilir. Aynı mantıkla yemekhane, okul ve hastane yapılması da oldukça kolay.

Notepad
"Bazı insanlar 'niçin' diye sorar. Bense 'niçin olmasın' diye sorarım."
Bernard Shaw

Nur Demirok/Para