300 yıl ayakta kalacak binalar yapılıyor!

Bu noktada, özellikle 17 Ağustos 1999'daki Büyük Marmara Depremi'nin bilinçlendirici etkisi oldu. İstanbul'da zemininin sağlam olduğu bilinen bölgelerde, yeni yapılaşmalar, nitelikli projeler ortaya çıktı. 15 sene önce tek tuk yapılaşma olan bazı bölgeler bugün ilçe. Sadece zeminin sağlam olması yetmiyor.

Sorgulayıcı olun
'Deprem değil bina öldürür' gerçeğini hiç unutmamak gerekiyor. İnşaat kalitesi noktasmda sorgulayıcı olmak 'hayati' önem taşıyor. Türk Hazır Beton Birliği de, 'beton kalitesi'nin önemine dikkat çekerken, "Zemin etüdünden başlayarak, projelendirme ve uygulama aşamalarının doğru yürütüldüğü varsayılsa bile, yapının taşıyıcı sisteminin sağlamlığını, beton ve donatı kalitesi belirler. Özellikle son yularda donatı kalitesinde ciddi düşüşler oldu. Ancak, beton kalitesindeki değişkenlik riski, donatı demirinin kalitesindeki değişkenlik riskinden daha fazla" uyarışım yapıyor.

300 yıl yaşayacak binalar
Birçok projede, C25-C30 beton kalitesi yeterli olabilecekken, daha kaliteli beton kullanmayı tercih eden inşaatçılar var. Bazı nitelikli konut-ofis projelerinde barajlarda ve havaalanı pistlerindeki gibi C50-C60 beton kullanılıyor. Varyap Varlıbaşlar Yapı Yönetim Kurulu Başkam Süleyman Varhbaş, "Biz, Batı Ataşehir'deki Varyap Meridian projemizde 60 katlı A Blok'ta C60 beton kullanıyoruz. Bu beton kalitesi, binaları asırlarca ayakta tutar. C60 beton ile 200-300 yıl yaşayacak binalar yapıyoruz. 40 kath bloklarda ise C45 beton kullandık. Projelerden konut veya ofis bakanlara beton kalitesini de sormalarım tavsiye ederim" diyor. Yüksek binaların, gökdelen ve rezidans projelerinirfsayısı arttıkça, C40, C50 ve hatta C60 beton kalitesini tercih eden inşaatçıların sayısı da artıyor. Türk Hazır Beton Birliği, betonun önemine dikkat çektiği açıklamada şu uyarılan sıralıyor:

Depremle ortaya çıkan gerçek
Ülkemizdeki elle, bilinçsiz ve denetimsiz beton üretilen şantiyeler de var. Bu, kabul edilmez ölçülere ulaştı. Bu nedenle depreme dayanım riskinin en yüksek olduğu yapılar kesinlikle değişken ve düşük kaliteli beton kullanılan yapılardır.

Yerinde dökme betonla hazır betonun karşılaştırıldığı bir rapora göre dökme betonların ortalama basınç dayanımları ve standart sapmaları kabul edilmez seviyede.

Hazır beton bu betonlara (dökme elle kanlan beton) oranla en az iki kat daha güvenli. İnşası tamamlanan yapıda, oluşabilecek bir hasar soması betonun iyileştirme imkanının bulunmadığı veya çok pahalı olabileceği göz önüne alınırsa, hazır beton hem daha güvenli hem de daha ekonomik. ü Haziran 1998'de  Adana  ve Ceyhan'da meydana gelen 6.3 büyüklüğündeki deprem, konunun ciddiyetini ve durumun vehametini çok acı bir şekilde gözler önüne serdi. Türkiye Hazır Beton Birliği'nin talebi üzerine akademik heyet yıkılan binalardan alman beton örnekleri üzerinde araştırma yapıp rapor hazırladı. Elde edilen sonuçlar, yıkılan binalarda elle dökülen, standart dışı beton kullanıldığım gösterdi. Adana depreminde, hazır betonla üretilen binalarda herhangi bir hasara rastlanmadı.

Hazır beton kurtardı
1 yıl sonra, 17 Ağustos 1999'da meydana gelen Marmara Depremi'nde 134 bin aile evsiz kaldı, 245 bin ev ve kamu binası kullanılamaz hale geldi. Depremin Türkiye ekonomisine verdiği zarar 15 milyar dolar oldu. Türkiye Hazır Beton Birliği ve İstanbul Teknik Üniversitesi'nin işbirliğiyle, yıkılan binalardan alman beton örnekleri; standart dışı, kalitesiz beton kullanımı ve hatalı beton uygulamalarının bina yıkımlarında önemli rol oynadığını gözler önüne serdi.

O tarihlerde, Türkiye'de pek çok yüksek yapıya imzasım atan deneyimli inşaat mühendisi İrfan Balioğlu, 'İstanbul'u hazır beton kurtardı' diyerek, yapılardaki beton kalitesinin deprem dayanıklılığı açısından taşıdığı önemi dile getirdi.
 
TÜRKİYE'de, özellikle 1980'lerde hazır beton sektöründe yaşanan hızlı gelişmeye paralel olarak, üretici firmaların örgütlenme çabaları yoğunlaştı ve 1988 yılında, Hazır Beton Birliği kuruldu. Birlik 1995 yılında sektör ve ülke yararını gözeten etkinlikleri nedeniyle, Bakanlar Kurulu kararı ile Türkiye Hazır Beton Birliği adını aldı. Birliğin temel amacı, hazır betonun ülkemizde iyi bir şekilde tanıtılarak kullanımının yaygınlaştırılması. Birlik bu amaçla üniversiteler, mühendis odaları, kamu kuruluşları ve yerel yönetimlerle işbirliği yapıyor ve eğitsel etkinlikler düzenliyor.

Sosyal amaçlı binalarda asgari C20 beton şartı var

ŞUBAT 2000'de revize edilen TS 500 'Betonarme Yapan Tasarım ve Yapım Kuralları Standardı', hacim usulüyle beton imalatım yasaklayarak, otomatik tartım usulüyle beton imalatım zorunlu kıldı ve C14 ile daha aşağı mukavemet sınıflanndaki betonların taşıyıcı sistemlerde kullanılamayacağım hükme bağladı. 1998 yılında çıkan Afet Yönetmeliği'ne göre 1.4 ve 1.5 önem katsayısına sahip sosyal amaçlı binalarda kullanılacak asgari beton sınıfı C 20. Bu sınıftaki betonların bilgisayar otomasyonlu hazır beton tesisleri dışında, şantiyelerde ilkel yöntemlerle üretilmesi mümkün değil. Türkiye Hazır Beton Birliği'nin bu konudaki uyanlarını da dikkate alan pek çok valilik ve belediye, inşaatlarda elle beton dökümünü ve Afet Yönetmeliği'nde belirtilen sınıfların altında beton kullanımım yasaklayan genelgeler yayınladı. Hazır beton tesislerinin yaygınlaşması ile yapıların güvenliğinde hatalı beton kullanımından kaynaklanan riskler azaldı yapılar deprem riskine karşı daha güvenh hale geldi.
Hürriyet-Ali Öztürk