Aydıntepe Yeraltı Şehri, 1988’de inşaat kazısı sırasında gün yüzüne çıkarıldı!

Bayburt’taki Aydıntepe Yeraltı Şehri, 1988’de bir inşaat kazısı sırasında gün yüzüne çıkarıldı. Koruma altındaki 3 bin yıllık tarih hazinesi ziyarete açık.

Aydıntepe Yeraltı Şehri Bayburt’un kuzey batısında, merkeze 25 kilometre uzaklıktaki mütevazı ilçesi Aydıntepe’de (Hart). Tarihi yeraltı şehri kent yerleşkesinin hemen altında. Dehliz şeklindeki mekânların varlığını halk daha önce de bilmesine rağmen içine giren olmamış. Bayburt’taki Erken Hıristiyanlık dönemine ait Aydıntepe Yeraltı Şehri 1988 yılında bir inşaat kazısı sırasında tesadüfen gün yüzüne çıkarılarak Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulu’nca koruma altına alınmış. Bu yıllarda bakanlık tarafından yaklaşık 50 metrelik bir alanda yenileme ve temizlik çalışması yapılarak bırakılmış.

Antik kent taşa oyulmuş

Bayburt’un Aydıntepe ilçesinde yer alan kent tüf içerisinde, yüzeyden 2-2,5 metre derinde başka yapı malzemesi kullanmadan ana kayaya oyulmuş galeriler, tonozlu odalar ve bu odaların açıldığı daha geniş mekanlardan oluşuyor.

Yaklaşık bir metre genişliğinde ve 2 ile 2,5 metre yüksekliğinde tonoz örtülü galeriler yer yer her iki yana genişliyor, 24 metrekareye yakın planlı odalar bu mekana açılıyor. Galeri odalarını aydınlatmak için duvarlara gözetleme mekanlarının oluşturduğu havalandırma amaçlı delikler açılmış.

Yeraltı şehri hiçbir yapı malzemesi kullanılmadan tüften oluşan tek ana kayaya oyulmuş. Koridorlar, sağ ve solunda odalar, yer yer geniş alanlar, aydınlatma için lamba yerleri, havalandırma delikleri bulunuyor. Hemen üstündeki tepede bir yerüstü kalesi var. Kale eteklerindeki arkeolojik kazılarda yaklaşık 4 bin yıllık mezarlar tespit edilmiş. Bu da Aydıntepe’nin eski adıyla Hart’ın ne kadar eski bir yerleşim olduğunu gösteriyor.

2008’den sonra Koruma Kurulu’nun onayıyla ilçe belediyesi tarafından Müze Müdürlüğü’nün denetiminde yapılan çalışmalarla gezilebilir alan 850 metreye çıkarılmış. Karadeniz Teknik Üniversitesi ile yapılan sismik taramaları sonucu şehrin güneydoğu kesiminde başka dehlizlerin olduğu tespit edilmiş fakat bu kısımlarla alakalı herhangi bir çalışma yapılmamış.

Su ihtiyacını karşılamak için havuz yapılmış

Yeraltı şehri içindeki duvar figürleri 3 bin yıllık bir tarihi işaret etmekte. Bu mekanlar zamana bağlı olarak, Hıristiyanlar ve Müslümanlar tarafından da kullanılmış. Kullanım amacının genel olarak sığınmaya yönelik olduğu düşünülüyor. Halk tehlike durumunda buraya sığınıp tehlike geçince dışarıda yaşamına devam ediyormuş. Mekan içinde odalar, toplantı salonları, mutfak ve su ihtiyaçlarını görecek kaynak ve havuz da yer alıyor. Şu ana kadar açılan bölümlerin havalandırma işlemi için de sekiz adet havalandırma bacası tespit edilmiş.

Aydıntepe Yeraltı Şehri, bölgenin çok önemli turizm mekanlarından biri olmasına rağmen hak ettiği ilgiyi ve tanıtımı henüz göremedi. Bunun için daha çok yatırım yapılması ve tanıtım eksikliğinin de giderilmesi gerekiyor. Yeraltı kenti hakkında şu an ileri sürülen iki görüş mevcut. İlki bu kentin, bölgede daha önce sözü edilen Halde şehrine ait olduğu, Halde’nin “Khalde” olduğu eski ismi Hart (Aydıntepe) olan ilçenin isminin de “Halt”dan geldiği görüşü mevcuttur. İkinci görüşe göre; Hart’ta bu yer altı kentinden başka Geç Roma Erken Bizans devirleri arasında yer alan bir mezarın ortaya çıkarılması, Hıristiyanlığın henüz yerleşmediği bir devirde bu bölgenin bir sığınak teşkil ettiği, Romalılar tarafından kovulan ilk Hıristiyanların bu bölgeye geldikleri ve sığındıkları, yeraltı şehrinin de bu Erken Hıristiyanlık dönemine ait olabileceğidir.

TOKİ Haber