Bisiklet yolu ölçülerinde genişlik ne kadar olmalıdır?

Bisiklet yolu ölçülerinde genişlik ne kadar olmalıdır? 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Bisiklet Yolu Kılavuzu'ndaki "Bisiklet Yolu Projeleri Yapım, Kullanım ve İşletim Aşamalarında Dikkat Eğilmesi Gereken Teknik Özellikler" şöyle;

"Bisiklet yollarının planlanması ile karayollarının planlanması arasında tasarım kriterleri açısından bazı benzerlikler vardır. Bisiklet yolu planlaması yapılırken; yol genişliği, açıklıklar, proje hızı, görüş mesafesi, boyuna eğim, drenaj, işaretlemeler ve kavşaklar gibi hususlar göz önüne alınmalıdır. 

1- Bisiklet yolları bir bisikletlinin hareket edebilmesi için ihtiyaç duyduğu asgari ölçüler göz önüne alınarak, bisiklet ve araç trafiğini aksatmayacak şekilde planlanmalıdır. 

Resim 1. Mavi renk boya ile renklendirilmiş asfalt zeminli, sürüş güvenliği sağlanmış bisiklet yolu örnekleri. 

- Bisiklet yolu ölçülerinin Türk Standartları Enstitüsü tarafından bisiklet yolu ile ilgili yayımlanan standartlara uygun olmasına dikkat edilmelidir. 

Tablo 1. Bisiklet yolu şerit genişlikleri. 

Şerit Genişliği

Örnekler  Tek Yön (m)  Çift Yön (m) 

 En az               1.0            2.0

Tavsiye Edilen   >=1.5       >=2.4 

Bisiklet yolu yapılacak olan yolun eğim durumu da planlamada göz önüne alınmalıdır. Yüksek eğimli yollarda bisiklet kullanımı zorlaşmaktadır. Bisiklet yolu tasarımında, yüzde 5’i geçen yol eğimlerinde aşağıda yer alan tablodaki mesafeler aşılmamalıdır. Eğimin sürekli olduğu uzun mesafeli yollarda bisiklet yolunun kullanışlı olabilmesi için eğim yüzde 2 ile sınırlandırılmalıdır.

Tablo 2. Eğim- maksimum yol uzunluğu ilişkisi. 

Eğim %   Maksimum Yol Uzunluğu (m) 

  5-6              240 

   7                 120 

   8                   90 

   9                   60 

  10                  30 

  11 ve üstü      15 

- Bisiklet yolları; 

a. Tek yönlü yollarda motorlu taşıt trafiği ile aynı yönde ve tek yönlü olarak, 

b. İki yönlü yollarda yolun her iki tarafında, motorlu taşıt trafiği ile aynı yönde tek yönlü olarak, bunun gerçekleştirilemediği kısımlarda yolun bir tarafında çift yönlü olarak, 

c. Tek yönlü yollarda yolun bir tarafında iki yönlü olarak, gerekli ölçülere uygun şekilde tasarlanmalıdır. 

Resim 2. Bisiklet yolu yön tasarım örnekleri

- Bisiklet yolu bağlantılarında sert geçişler yerine yol giriş ve çıkışları bisikletliyi tehlikeye sokmayacak ölçüde eğimli planlanmalıdır. Yol başlangıç ve bitişlerinde eğimler aniden değil, belli bir mesafeden azaltılarak yapılmalıdır. Yolların hangi kısımlarında ne kadar bir eğime ihtiyaç duyulacağı, eğimin hangi mesafeden itibaren başlatılacağı gibi bilgiler mutlaka tasarımlarda yer almalıdır. 

- Yol tasarımlarında -mümkün olan yerlerde- bisiklet yolları da göz önüne alınarak taşıt yolu-bisiklet yolu-yaya yolu üçlüsü düşünülerek yol planlamalarının yapılması önemlidir. Planlama yapılırken öncelikle cadde ve sokakların mevcut durumları analiz edilmeli, bisiklet şeridi maksimum fayda ve can güvenliğini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Genel olarak bisiklet yolları, gidiş yönünde yolun sağ tarafında yol platformu ile yaya kaldırımı arasında planlanmaktadır. 

- Şehiriçi yollarda yol genişliği 3.60 m olan yollarda bisiklet yolu için şeritler ayrılabilir. Benzer şekilde, trafik hızının düşük tutulduğu ve büyük taşıtların kullanımının yasak olduğu yol kesimlerinde 2.75-3.25 m genişliğindeki trafik şeritlerinin yeterli olduğu düşünülürse, bu tür kesimlerde 1-1.30 m’lik yol şeritleri bisiklet yoluna ayrılabilir. Ayrıca trafik hacmi düşük olan dar yollar motorlu taşıt trafiğine kapatılarak bisiklet yolları için alanlar oluşturulabilir. 

2- Bisiklet yollarının zemini tercihen asfalt olarak, bunun mümkün olmadığı yerlerde ve koruma/sit alanlarında parke taşı gibi malzemelerle yol tasarımı yapılmalıdır.  

- Bisiklet yolu zemini kaygan olmayan düzgün yüzeyli olmalı, yol üzerinde kasis ve çukur olmamalı ve takılma riski yaratmayan ancak az pürüzlü yüzeyi ile yere sağlam tutunulmasını sağlayan, ışığı yansıtmayan nitelikte olmalı, yol eğimine dikkat edilmeli ve drenaj düzenlemesi yapılmalı, malzeme tespiti ve detay tasarımı bu esaslara göre belirlenmelidir. Bisiklet yolu kaplamaları tercihen asfalt olmalıdır. Yalnız, taşıt yolunun asfalt dışında parke taşı gibi kaplamalarla yapılması zorunlu olan koruma alanları, sit alanları ve asfalt yapımının mümkün olmadığı yerlerde, bisiklet yolunun taşıt yoluyla aynı malzeme ile kaplanmasında sakınca yoktur. Bisiklet yolunda kauçuk malzeme vb. kaplama uygulamalarına destek verilmemektedir. 

- Bisiklet yolları bisikletli, yaya ve araç trafiği açısından tehlike yaratmayacak ve trafik akışını aksatmayacak şekilde tasarlanmalıdır ve bisiklet yolunun üzerinde veya önünde herhangi bir engel olmamalıdır. Bisiklet yolu bağlantılarında sert geçişler yerine rampalar tasarlanmalıdır. Tren yolu geçişlerinde travers, ray ve bisiklet yolu ilişkisi göz önüne alınmalıdır. 

- Su tahliye kanalları, ızgaralar gibi alt yapı tesisleri bisiklet yolu üzerine yerleştirilecekse, sürüş güvenliği açısından yatay ya da verev (çapraz) biçimde yerleştirilmelidir. Yanlış yerleştirilmiş ızgaralar özellikle yağışlı havalarda fark 

edilmeyip tekerleğin ızgaralara takılması durumunda, bisikletli için kaza riskini arttırmaktadır.

Resim 3. Bisiklet yolları olası kaza riskleri göz önüne alınarak planlama yapılmalı ve uygulamada olası kazalara karşı gerekli önlemler alınmalıdır. 

- Hız kesicilerin bisiklet yollarında kullanılması zorunlu görülüyor ise, sürüş güvenliği açısından, bisiklet yolu kısmında kalan yerlerde düşük kotlarda olması ve bu yapıların olduğuna dair bilgilendirici/uyarıcı levhaların/işaretlemelerin yol kenarlarında bulunması önemlidir. 

- Bisiklet yolunun etkin ve güvenli kullanımı için yolun kesintisiz ve engelsiz olması, güvenliğinin ve sürekliliğinin sağlanması gereklidir. 

- Bisiklet yollarının diğer ulaşım araçları tarafından olası yol ve park ihlallerine karşı gerekli önlemler alınmalıdır. Gerekli yerlerde uyarı/bilgi/yönlendirme levhaları, yol işaretlemeleri, sinyalizasyonlar kullanılarak ve gerekirse cezai işlemlerle bu ihlaller engellenmelidir. 

Resim 4. Bisiklet yollarında diğer ulaşım araçları tarafından oluşabilecek olası yol ve park ihlallerine 

karşı gerekli önlemler alınmalıdır.