Eski EYT yeni EPT! Prim eksiği olanlar için çözüm bulundu

EYT yasa teklifine göre emeklilikte yaş aranmıyor, ancak kademeli prim şartı konuldu. Bu da 5000-5975 gün arasında değişmekte. 5000 günün üzerinde prime ihtiyacı olanlar imkanı varsa borçlanarak veya çalışarak primlerini tamamlayabilecek. Bu yolla primi tamamlayamayana ‘isteğe bağlı sigorta’ çözümü

BAĞKUR’LU İÇİN İHYA İMKANI
Bağkur’lunun ise varsa dondurulan günlerini ihya (canlandırma) hakkı var. Bu hak ocaktan önce günlük 74.42 lira ödeme ile gerçekleşiyordu. Ancak 1 Ocak 2023 itibarıyla günlük ödenecek tutar 115.10 liraya çıktı. İhtiyaç kadar prim bu kapsamda ödenebilir. Ancak dondurulan primleri canlandırırken Meclis’teki yapılandırma daha avantajlı olabilir. Çünkü daha önceki yapılandırmalarda borçlu olunan yılın primi esas alınmıştı. Bu da daha düşük ödeme anlamına geliyordu. Yasayı görmekte fayda var.

EKSİK PRİMİN BİR ÇARESİ DAHA VAR
Borçlanmaya rağmen prim süreleri dolmayan veya iş bulamadığı için çalışmayan 100 binlerce kişi var. Sosyal güvenlik sistemi bu durumdaki kişilerin işini kolaylaştıracak imkanlar sağlıyor. Bunlardan biri de hiçbir yerde çalışmayanlar için önemli bir fırsat olan ‘isteğe bağlı sigorta’. Peki, kimler isteğe bağlı sigortalı olabilir? Türkiye’de ikamet edenler ile ikamet etmekteyken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarından; zorunlu sigortalı (SSK’lı) olmayı gerektirmeyecek şekilde çalışmayan, sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içinde 30 günden az olarak çalışan ya da tam gün çalışmayanlar, malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar ile 18 yaşını dolduranlar faydalanabiliyor.

HANGİ KAPSAMDA DEĞERLENDİRİLİR?
İsteğe bağlı sigortalılar 1 Ekim 2008 sonrası 4B (Bağkur) kapsamında değerlendiriliyor. Bağkur kapsamında SSK’lılara göre daha uzun süre prim ödeyerek emekliliğe hak kazanılıyor. Sigortalar arası geçişte ise son ödenen prim önemli oluyor. Bir başka deyişle son 1260 günde isteğe bağlı sigorta primi ödenirse bu kez emeklilik Bağkur şartlarına göre belirlenir. Bu durumda kadın için 7200, erkek için 9000 gün şartı işler. Oysa yasa teklifinde SSK’lıdan en fazla 5975 gün isteniyor. Bu nedenle SSK’dan emekli olmak istenler, İsteğe bağlı olarak 1259 günden fazla prim ödememeliler.

BAŞVURU NEREYE YAPILIYOR?
Bu sigorta hakkından yararlanabilmek için bağlı bulunulan sosyal güvenlik il-ilçe müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine gidilerek ya da e-Devlet kapısı üzerinden başvuru yapılıyor. Bu yıl için en düşük aylık prim 3 bin 202 lira. Tarım ve orman işlerinde süreksiz çalışanlar (Ek mad. 5 kapsamında) ve esnaf muaflığından yararlanan kadınların ödeyeceği prim tutarı da yine aylık 3 bin 202 lira. Ev hizmetlerinde 10 günden az çalışanlar da emeklilik primini kendileri yatırabiliyor. Bunlar da aylık 3 bin 202 lira prim ödüyorlar.