Hazine garantisiyle yükselen yatırımlarda yap-işlet-devret başı çekti!
Hazine garantisiyle yükselen yatırımlarda en çok tercih edilen yatırım modeli yap-işlet-devret oldu. 217 projenin 103’ü bu modelle gerçekleştirilirken, yatırımın büyüklüğü 42 milyar dolara ulaştı.
Türkiye’de yap-işlet-devret (YİD) projeleri ve kamu-özel işbirliği (KÖİ) ile hayata geçirilen köprü, otoyol ve şehir hastaneleri Hazine garantisiyle inşa ediliyor. Özellikle kamu ortaklı projeler ile 2003 itibarıyla hızlı yükseliş kaydeden projeler 2000’li yılların başında 10 milyar dolar seviyesinde iken, 2013 yılından itibaren 50 milyar dolara ulaştı.
Kalkınma Bakanlığı verilerine göre, 1986-2001 döneminde kamu-özel ortaklığıyla 67 yatırıma imza atılırken, bunların toplam bedeli 11,4 milyar dolar olarak hesaplandı. 2003-2017 döneminde 150 yatırım gerçekleştirilirken, bunların toplam bedeli 46,4 milyar dolara dayandı. Son 32 yıldaki toplam yatırım tutarı 57,8 milyar dolara ulaşmış oldu.
Kamu-özel ortaklığıyla gerçekleştirilen projelerde en çok tercih edilen yatırım modeli yap-işlet-devret (YİD) oldu. Toplam 217 yatırımın 103’ü YİD modeliyle uygulamaya konulurken, bu kapsamdaki yatırımların toplam tutarı yaklaşık 42 milyar dolar olarak hesaplandı.
Yap-kirala-devret modeliyle 11,5 milyar dolarlık 21, işletme hakkı devri modeliyle 10 milyar dolarlık 88, yap-işlet modeliyle 416,8 milyon dolarlık 5 proje için anlaşıldı. Sektörler açısından değerlendirildiğinde en fazla yatırım yapılan alan ulaştırma oldu.
Bu dönemde 40 karayolu yatırımına 17 milyar dolar, 18 havaalanı yapımına da 17,6 milyar dolar harcandı. Ulaştırma yatırımlarını 21 adet ve 11,5 milyar dolar ile sağlık tesisi, 81 adet ve 9,1 milyar dolarla enerji sektörü yatırımları izlerken, 2 endüstriyel tesis yatırımı için 1,4 milyar dolar, 17 yat limanı ve turizm tesisi yatırımı için 1 milyar dolar ödendi. Son 32 yılda en fazla yatırım yapılan yıl ise 2013 olarak kayıtlara geçti. 2013’te 23,3 milyar dolarlık harcama ve 36 yatırımla tarihi rekora imza atıldı.
ULAŞTIRMA İLK SIRADA YER ALIYOR
Kalkınma Bakanlığı'nın verilerine göre YİD, İHD ve YKD modeli ile yapılan projeler kapsamında ödenecek kira tutarlarına bakıldığında, sözleşmesi imzalanan 18 sağlık tesisi için devlet tarafından ödenecek kira bedeli 2017 Mart sonlarında yaklaşık 30 milyar dolar. İstanbul Yeni Havalimanı projesinden devletin beklediği kira geliri 36 milyar dolar. Yapımı devam eden projede yatırım bedeli 14,2 milyar dolar. Devlet ödeme garantili YİD projelerine bakıldığında ulaştırma ilk sırada bulunuyor. Bu köprü ve otoyollardan biri İçtaş-Astaldi’nin 10 yıl 2 ay 20 gün işleteceği 3. Köprü. Yapımı 1,2 milyar dolara mal olan köprüde, küçük otomobiller için geçi ücreti şu an 12,20 lira olarak açıklandı.
OSMANGAZİ’DE GÜNLÜK 40 BİN ARAÇ
3.Köprü’de olduğu gibi Osmangazi Köprüsü’nde de Hazine garantisi altında. İhalesi 2009 yılında ilk yapıldığında KDV hariç 35 dolar olarak belirlenen köprü ücreti aynı kalsaydı, bugünkü kur üzerinden 120 liralık bir rakam ödenecekti. Ancak fiyatın yüksek olması nedeniyle indirim yapıldı. Hazine, yıllık 958.5 milyon liralık bir ücreti Nurol-Özaltın-Makyol-Astaldi-Yüksel-Göçay Grubu’nun sahibi olduğu Otoyol A.Ş’ye ödeyecek.
Karar
