İnşaat malzemeleri sanayi üretimi ikinci çeyrekte yüzde 2,1 arttı!

İNŞAAT SEKTÖRÜ 2018 YILINDAN BU YANA YÜZDE 20 KÜÇÜLDÜ!

Mutlak büyüklüğü 2018'den bu yana daralan inşaat sektörü, çeyrek dönemlerdeki mevsimsel artışlar dışarıda bırakıldığında genel olarak küçüldü. Söz konusu küçülme, doğal olarak yurtiçindeki inşaat malzemeleri pazarının da daralması anlamına geliyor.    

TÜİK’in 2018'in başında GSYİH hesaplama yöntemini güncellemesi sonucu, GSYİH büyüklüğü reel olarak yüzde 10 kadar yukarı yönlü revize edilmişti. Bu güncelleme içinde en fazla değişen, öne çıkan sektör inşaat sektörü oldu. 1998 bazlı eski seride GSYİH içindeki payı 2015 yılında yüzde 4’ün biraz üzerinde olan inşaat sektörü, yeni seride yüzde 8’in üzerine yükseldi. İnşaat sektöründeki kayıt dışı kalan işlerin de sektör büyüklüğüne dahil edildiği şeklinde yayımlanan yukarı yönlü güncellemenin tek başına dörtte birinden fazlası (yani yüzde 27,6) inşaat sektörünün üretim artışından kaynaklandı. İnşaat sektörü güncelleme yapılan tarihten itibaren açıklanan büyüme verileri içinde, ekonomik ve sektörel sebeblerin de etkisiyle gerileme eğilimi içinde bulunuyor. Ancak özellikle inşaat malzemeleri sanayisindeki aynı dönem üretim artışları ile karşılaştırılarak değerlendirildiğinde inşaat sektöründeki gerileme sahadaki gelişmelerden değişiklik gösteriyor. 

İnşaat sektörü 2019'daki ekonomik dengeleme sürecinde ve 2020 yılı ilk yarısında pandemi etkileri ile daraldı. 2017'den bu yana geri kalan dönemlerde ise; Bu yılı ikinci yarısı ve 2021'de faaliyetlerde artışlar yaşandı. Fakat bu artışlar büyüme verilerine yansımadı. 2018 yılının ilk yarısı ile 2022 senesi ilk yarısı TÜİK zincirleme endeks verileri karşılaştırıldığında, inşaat sektörünün yüzde 20 küçüldüğü görülüyor.

YENİ ORTA VADELİ PROGRAM HEDEFLERİNİN ROLÜ

2023 senesi büyüme hedefini yüzde 5 olarak belirleyen Orta Vadeli Program’ın bu hedefine ulaşması için iç talebin daha çok katkısı gerekiyor. Ayrıca, küresel ekonomide yavaşlama ve resesyon koşulları söz konusu. 2023 yılında ihracatın büyümeye katkısı 0,8 puan olarak tahmin edilirken, 4,2 puanın iç talepten gelmesi bekleniyor. İç talebin önemli unsurlarından özel tüketim harcamalarının yüzde 3,9 büyüyeceği öngörülüyor. Bu beklentiler ışığında iç talebe dayalı büyümenin önemli bir unsuru olan inşaat sektörünün önümüzdeki dönemde desteklenmesi bekleniyor.

İnşaat sektöründe büyümeyi inşaat yatırımları ile harcamaları belirliyor. İnşaat yatırımları, kamu ve özel sektör sabit sermaye yatırımları içinde, makine ve teçhizat yatırımları ve maddi olmayan aktif yatırımları ile birlikte bulunuyor. Orta Vadeli Program’da ayrıntısı verilmeden kamu ve özel sektör yatırımlarındaki büyüme beklentilerine de yer aldı. Bu kapsamda özel yatırım harcamalarının 2022 yılında yüzde 3,7, 2023'de ise yüzde 4,5 artması bekleniyor. Ekonomik yavaşlama ve talep etkisi dikkate alındığında, özel sektörün makine ve teçhizat yatırımlarındaki büyümenin yüzde 3,4 arasında, inşaat yatırımlarındaki büyümenin ise yüzde 4,5 seviyelerinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Söz konusu bu büyüme, durağan bir büyüme olarak görülürken yüksek maliyetler ve finansmana erişimdeki sıkışıklığın, özel sektörün inşaat yatırımlarını 2023'te sınırlaması bekleniyor. Nitekim 2022 yılı ilk yarısında alınan yapı ruhsatlarındaki yüzde 20 gerileme de 2023'te zayıf bir özel sektör inşaat harcamasını işaret ediyor.

Büyük ölçüde inşaat yatırımları olarak gerçekleşen, 2022'de yüzde 2,7 büyüyen kamu yatırım harcamalarının, programa göre 2023'te yüzde 1 artması hedefleniyor. Bu hedef, kamu yatırım harcamalarında önemli bir yavaşlama olacağına işaret ediyor. 2023 senesinde kamu yatırımları büyüklüğü 315,8 milyar lira olarak hesaplanırken, kamu bütçesinin büyük bölümünün kur korumalı mevduat vb. gibi uygulamalara kaynak sağlama yönünde kullanılacağı tahmin ediliyor.

Ayrıca 2023 yılı yatırım programı hazırlıkları ile ilgili olarak yayınlanan genelgede programa yeni proje alınmayacağı açıklanırken, harcamaların sürdürülen projeler için yapılacağı vurgulandı. Bu durum önemli bir yatırım sınırlaması getirirken, en yüksek yatırım alanının da sağlık sektöründe olacağına işaret ediyor.

2023'te kamunun inşaat sektörüne destek sağlayabileceği en önemli proje olan; 500 bin konut, 50 bin işyeri ve arsayı kapsayan Sosyal Konut Projesi, 2028 senesi sonunda tamamlanacağından sektöre etkileri yıllara yayılarak hissedilecek. Bu süreçte TOKİ tarafından yaptırılacak olan bu konut ve işyerleri için finansman çok önemli olacak. Kamunun proje için ilk aşamada 16 milyar lira ayırdığı göz önünde bulundurulduğunda müteahhitlerin kendi finansman olanakları ile bu büyüklükteki inşaatı tamamlaması güç görünürken projenin oldukça yavaş ilerleyeceği tahmin ediliyor. Bu nedenlerle projenin 2023'te inşaat malzemeleri sanayine desteğinin sınırlı kalması bekleniyor.

Bakan Kurum: TOKİ, ülkemize 1 milyon 170 bin konut kazandırdı..

Euro bölgesinden gelen haber euroyu kötü vurdu! Euro hırçın dalgalanıyor