Kentsel dönüşüm kapsamında binalar nasıl yıkılmalı?
İzmir'de yaşanan depremin ardından yıkılan binalar ve kentsel dönüşüm uygulamalarıyla tekrar gündem olan asbest riski nasıl ortadan kaldırılır? Kentsel dönüşüm kapsamında binaların yıkımı nasıl yapılmalı? İşte ayrıntılar...
Smyrna’dan İzmir’e Kentin Gündemi programında bu hafta kentsel dönüşüm ve bina yıkımlarındaki asbest tehlikesi Kimya Mühendisleri Odası Ege Bölge Şubesi Başkanı Fatma Mehlika Koç tarafından değerlendirildi. Evrensel Gazetesi'nden Ramis Sağlam'ın haberine göre; Mehlika Koç, asbestin akciğer zarları arasında su toplanması, akciğer zarını kalınlaştırma ve akciğer yapısında doku tahribatı yarattığını belirtti.
Kesin kanserojen madde sınıfında (IARC Grup1) bulunan asbestin her türünün çıkarılması, işlenmesi, kullanılması, piyasaya arz ve satışının 2010'da yasaklandığına dikkat çeken Koç, “İzmir'deki yıkılan veya kentsel dönüşüme uğrayan binaların 2010 yılından önce olduğu için bu binalarda asbest olma olasılığı çok fazla. Nerelerde var diye açıklarsam, asbest en belirgin olarak çatıların izolasyonlarında, kazan dairesi izolasyonlarında, elektrik kabloları, izolasyonunda, yerlerde döşeme olarak kullandığımız marlelerde ve parkede, boyalarda, sıvalarda çimentolarda çok yoğun bir şekilde kullanılmış. Dolayısıyla da biz bu malzemeye uzun yıllar maruz kalmışız” açıklamasında bulundu.
"ASBEST YOKTUR" RAPORU ALINIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Yıkılacak binanın malikler tarafından tahliye edilmesinin ardından binadan hiçbir yapı malzemesi ayrılmadan ve sökülmeden asbest ihtiva edebilecek bütün yapı elemanlarından ve asbestin izolasyon/yalıtım amaçlı kullanılmış olabileceği tüm alanlardan yeterli miktarda ve sayıda numunenin yetkin kişi (asbest söküm uzmanı) tarafından alınması gerektiğine vurgu yapan Koç, “Bakanlık tarafından asbest analizi yapılmak üzere yetkilendirilmiş ve akreditasyona sahip bir laboratuara gönderilerek analizlerinin yapılması ve raporlanması gerekmektedir” ifadelerini kullandı.
Binada asbest ihtiva eden malzeme ya da izolasyon/yalıtım amaçlı sıva veya püskürtme (asbestli) çimento kullanılmış ise mevzuatta olduğu gibi asbestli malzemenin ana yıkımdan önce binadan ayrıştırılması ve bertaraf edilmesi gerektiğine dikakt çeken Koç, “Bu işlem Bakanlığa ‘İş Planı’ ile bildirilerek, bir uzman ve asbest söküm çalışanları tarafından gerekli önlemler alınarak; binanın karantinaya alınması gerekir. Lif bağlayıcı sıvı ile nemlendirme, çalışanlar için uygun Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD) kullanımı, temizlik alanlarının oluşturulması ve mesleki maruziyet sınır değeri aşılmayacak şekilde, iş planına uygun olarak gerçekleştirilir. Bina temizlendikten sonra bertaraf giden asbestli atık miktarı belediye tarafından kayıt altına alınarak binaya ‘Yıkım Ruhsatı’ verilebilir” şeklinde konuştu.
BİNALARIN YIKIMI NASIL YAPILMALI?
Orta ve az hasarlı olan binalarda yıkım yapılması halinde binalardan asbest tespiti için gerekli yerlerden uygun sayıda numune alınmasının gerekli olduğunu aktaran Koç, yüksek hasar sebebiyle numune alınamaması ya da asbestli olduğu belirlenen yapı elemanlarının sökülmesi binanın yıkımı için risk teşkil ediyorsa, çevresel ve yıkım önlemleri en üst düzeyde tutulması gerektiğine vurgu yaptı.
Yıkım işinde çalışanlar için koruyucu düzeyleri yüksek KKD kullanılması gerektiğinin de altını çizen Koç, gerekiyorsa kısa süreli ve dönüşümlü çalışarak tozlu ortamdan etkilenme sürelerinin azaltılması gerektiğini dile getirdi. Katlı ve yüksek binaların yıkımı esnasında tozumanın azaltılması için toz bastırma kontrol sistemleri (TS13883) uygulanması gerektiğinin de altını çizen Koç, sulamanın binadan daha yüksek yerden, tozların aşağıya doğru indirmesi sağlanacak şekilde olmasının gerekli olduğunu belirtti.
YIKIM SIRASINDA YAPILAN YANLIŞ UYGULAMALAR NELER?
Az miktarda ve yerden yapılan sulamanın asbest lifi ve tehlikeli atık içeren havayı dağıttını belirten Koç, “Binaların yıkılması hakkında yönetmelik esaslarına göre yıkılmalıdır. Kentsel dönüşümün bir felakete dönüşmemesi için yıkımı yapılacak binaların ‘Bina Yıkım Ruhsatı’, binadan asbest ve diğer tehlikeli atıklardan temizlendikten sonra belediye tarafından verilmesi gerekmektedir. Binanın önce parçaparça sökülerek, dört duvar bırakıldıktan sonra asbest tespiti yapılması ve mevzuatta yer alan prosedür dışında asbestsiz yapı elemanlarından numune alınarak ‘Asbest Yoktur’ raporu alınması belediyelerin yaptığı hatalardandır ve bunun sorumluluğu belediyelere aittir. Belediye ‘Yıkım Ruhsatı’ vermeden önce mevzuatın uygulanmasını sağlamak ve denetlemekle yükümlüdür” değerlendirmesinde bulundu.
