Ortadoğu'daki siyasal riskler konut sektörünü nasıl etkiler?
Dünya ekonomisi ile ilgili 2013 yılı olumsuzlukları sayılırken her raporda “Ortadoğu’daki sıcak çatışma riski”nden bahsediliyor. Türkiye ekonomisi ile ilgili 2013 değerlendirmesinde de bölgesel siyasi riskler vurgulanıyor.
Türkiye’nin sınır komşusu olan Irak, Suriye ve İran çevresinde olacak siyasal gerginlikler ve çatışmalar 2013 yılında konut sektörünün nasıl etkiler. Bu süreç Arapların Türkiye’den konut almasını engeller mi? Arap yatırımcıların Türkiye gelmesi azalır mı?
Türkiye, komşularının içinde bulunduğu siyasal gerginlik ve çatışma nedeniyle sıkıntılı bir dönemden geçiyor…. Suriye’deki iç savaş, Irak’taki Kuzey Kürt Bölgesi ile Merkezi Bağdat arasındaki gerginlik, İran’ın İsrail ile atışması en fazla Türkiye’yi ilgilendiriyor… Çünkü bu 3 ülke ile de Türkiye sınır komşusu ve tarihi bağları, ilişkileri var.
Ortadoğu’da tarih boyunca düşmanlar ve dostluklar yer değiştirmiştir. Nerdeyse akşam dost yatan krallar, padişahlar, idareciler sabah uyandığında kendilerini savaş halinde bulmuşlardır. Türkiye, Esed hükümeti ile ortak bakanlar kurulu düzenlerken şu anda çatışma halinde. Türkiye, İran’ı uluslar arası alanda savunurken şu anda eski ilişki yok. Amerika, İran’a karşı uranyum zenginleştirmesi nedeniyle sert tavır alırken, Irak’ı işgal etti, Saddam’ı devirdi ve Bağdat’ta yeni bir hükümet kuruldu. Yeni hükümet hem İran’ın dostu hem de Amerika tarafından destekleniyor!
Son 20 yıldır bu bölgedeki problemlere yakından baktığımızda bölgedeki siyasal rahatsızlığın altında ekonomik nedenleri görebiliriz. Saddam’ın Kuveyt’i işgal etmesiyle bölgeye gelen Amerika bir daha çıkmadı. Askeri olarak çıkmış görünse de petrol şirketleri Irak’a yerleşti.
Irak’ın işgalinin en önemli nedeninin petrol olduğunu herkes biliyor. Irak dünyanın yeni petrol ve doğalgaz zengini ülkesi olacak. Dünyanın yeni Suudi Arabistan’ı Iraktır… Irak, bugün Suudi Arabistan’dan sonra Petrol İhraç Eden Ülkeler listesinde ikinci sıraya oturuyor… Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Irak’ta 2035 yılına kadar yaklaşık 5 trilyon dolarlık petrol çıkartılacağını rapor ediyor… Exxon, Total, Chevron ve Gazprom gibi petrol devleri Kuzey Irak’ta…Ayrıca Kuzey Irak’ta yaklaşık 9.1 trilyon metreküp doğal gaz bulunuyor. Bunun değerinin yaklaşık 1 trilyon dolar olduğu ifade ediliyor..
Irak’ın doğal gaz ve petrol rezervleri nedeniyle Kuzey Irak ile Bağdat Maliki hükümeti arasında anlaşmazlık var. Türkiye’nin petrol ve doğal gaz kullanım hakkı için Kuzey Irak ile ilişki kurması hem Bağdat hükümetini hem de ABD’yi rahatsız ediyor. Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Namık Tan’ın bugün basında bir beyanat var “ABD’nin 40 tan fazla şirketi Kuzey Irak’ta, bizim şirketlerin orada olmasından neden rahatsızlık duyuluyor” diyor… Kuzey Irak’ın doğal gazı Türkiye üstünden Avrupa’ya taşınacak. Kuzey Irak’ta faaliyet gösteren Genel Energy CEO'su Tony Hayward, 2015'te Kuzey Irak'tan Türkiye'ye gaz akışının başlayacağını ve Türkiye'ye vermek üzere bölgede 2016'da 4 milyar metreküplük gaz potansiyeli gördüklerini söylüyor.
Kuzey Irak, yılda en az 200 milyar dolar petrol geliri elde edecek. Ayrıca doğal gaz’dan da gelir elde edecek. Bu küçük bölgeni milli geliri dünya ortalamasının üstüne çıkacak. Bölge petrol geliri ile Dubai, Doha, Manama’da olduğu gibi yeni şehirler inşa edilecek. Kuzey Irak’ta şu anda en etkin inşaat şirketleri Türk şirketleridir. Türk konut şirketlerini yakın gelecekte Kuzey Irak’ta konut inşaatları bekliyor olacak.
Suriye olayının nasıl çözüleceği çok önemli. Esed gitmez ise Türkiye’nin Ortadoğu ile kara yolu bağı kesilebilir… Suriye ile uzun sürebilecek bir gerginlik yaşanır. Esed gider ise Suriye bölünür mü kaygısı gündemde… Esed gider ise, Türkiye, Suriye’yi yeniden inşa edecek… Suriye’de yeni bir konutlaşma süreci başlayacak…
İran ile İsrail gerginliğinin bir savaşa dönüşmesine tüm dünya karşı. Amerika’ya rağmen de İsrail, İran’a saldıramaz… Avrupa Birliği ülkelerinin ve ABD’nin içinde bulunduğu ekonomik durum İran ile bir savaşı kaldıramaz. Kuzey Irak’ın petrol ve doğal gaz zenginliği nedeniyle bölgedeki istikrarsızlığın uzun süre devam edeceğini sanmıyorum. Türkiye yıllardır çözemediği PKK meselesini de bu çerçevede çözebilir… Bugünlerde yapılan yeni görüşme trafiğinin Kuzey Irak’taki petrol potansiyelinin sunduğu bir imkan olduğunu düşünüyorum…
Araplar Suriye, İran, Irak üçgenindeki olayları yakından izliyorlar. Ama Türkiye’ye güveniyorlar. Körfez ülkelerinin Ulusal Varlık Fonları siyasal kırılganlık nedeniyle Türkiye’ye gelmekte diretebilirler. Buna rağmen Geçen hafta basından takip ettik, Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye Afşin-Elbistan’a ortak 12.5 milyar dolar tutarında bir yatırım anlaşmasını imzaladılar.
Arap coğrafyasının vatandaşları büyük oranda içinde yaşadıkları ülkeden daha fazla Türkiye’ye güveniyorlar. İstanbul’a, Bursa’ya, Karadeniz’e, Antalya’ya yapacakları yatırımlarının, Irak, Suriye ve İran’la yaşanan siyasal belirsizliklerden etkilenmeyeceklerini biliyorlar. Türk Dış Politikasının son 10 yıldır Arap Coğrafyasına açılması ile Araplar yönünü Türkiye’ye çevirdi. Sıcak çöl ikliminden bunalan Araplar, Uludağ’ın karı, İstanbul’un yağmurları, Bursa’nın termalleri, Karadeniz’in yeşillikleri, Antalya’nın turistik potansiyeli ve kısacası Türkiye’nin dört mevsim iklimi ve tarihi değerlerinden, güzelliklerinden faydalanmayı bırakmazlar…
Konut sektörünün beklediği Araplar bireysel konut alacak Araplardır. Bu Araplar çevre ülkelerdeki siyasal risklerden çok kendi güvenliğine ve keyifli yaşamalarına bakarlar…. Bu Araplar bilirler ki, İstanbul’da, Bursa’da, Antalya’da daha güvenli yaşarlar. Bu nedenle Bireysel Arap konut alıcılarına ulaşmak gerek…
Saygılarımla,
Abdullah Çiftçi
