1936 yılında tarihi yalıların enkazı parça parça satılıyor!

İstanbul'da yeni bir ticaret başladı: Tavan satışı..

Boğaziçi'ndeki eski büyük yalıların güzel tavanları birer birer satılıyor

    Her sene Boğaziçi'ndeki eski ve büyük yalıların bir kaçı yıkılıyor. Meşhur yalılar enkazcılar tarafından yıkılarak, enkazı parça parça satılıyor. Bu arada hiç akla gelmedik bir ticaret de almış yürümüştür... Bu ticaret tavan ticaretidir.

    Boğaz'da eskiden içinde sulh muahedeleri imzalanmış meşhur tarihi bazı yalıların son derece sanatkarane yapılmış tavanları vardır. İşte satılan bu fevkalade güzel tavanlardır. 

    Ekserisi tahta olan bu tavanlar sökülmeden evvel muhtelif parçalarının üzerine numaralar konulmaktadır. Sonra tavan sökülüyor, başka, yeni bir binaya nakledilerek parçalarının numaralarına göre tekrar kuruluyor. Boğaz'da 200-300 senelik bir çok eski yalıların tavanları böyle satılmıştır ve satılmaktadır.

    Bilhassa Kanlıca, Anadoluhisarı, Vaniköy, Kandilli gibi yalıları fazla olan yerlerde bir çok tavanlar satılmıştır.

İhtiyar bir Kanlıcalı bana şunları anlattı:

    - Kanlıca'nın arkasında 'Kavacık' denilen çiftlikte Mısırlı Mahmud Paşa'nın tavanlarının güzelliği fevkalade olan bir köşkü vardır. Bu tavanlar ve köşkün harikulade nefis kapıları satıldı. Bunları Beyoğlu'nda Gardenbar aldı. Barı bunlarla süsledi...

    Bundan başka Taksim'de açılan yeni ve etrafı camlı kahveler eski yalılardan pek çok güzel tavan ve kapılar satın almışlardır.

    Son zamanlarda Mısırlılar İstanbul'dan pek çok tavan ve kapı satın almaktadırlar. Mısırlılar geçen sene meşhur bir yalının bir yatak odası tavanını 1700 liraya satın almışlardır... Görenler bu tavanın oymacılık cihetinden bir sanat şaheseri olduğunu söylüyorlar. Boğaziçi'nde yıkılan yalılardan satın alınan yalnız tavanlar değildir. Bu yalılar ve Boğaz'daki köşklerden harikulade güzel, yekpare mermerden, oymacılık sanatının birer şaheserleri olan havuz, musluklar, pencere kenarları da satılmaktadır. Bu ticaret günden güne alıp yürümektedir.

    Boğaz'da yalı fiyatları pek düşük olduğu için bir çok mal sahipleri yalılarını böyle enkaz suretiyle sattırmaktadırlar. Böylece Boğaz'ın en eski ve meşhur yalıları yıkılmaktadır.

    Şimdiki halde Boğaz'ın en eski yalıları Kanlıca ile Anadoluhisarı arasındaki burunda ve deniz üstüne kazıklarla tutturulan Kırmızı Yalı'dır.

    Bu, meşhur Amca Hüseyin Paşa Yalısı'dır. Yalı Sadrazam Köprülü Fazıl Paşa'nın amcası Sadrazam Amca Hüseyin Paşa tarafından yapılmıştır. Tam 357 seneliktir. Meşhur Kaynarca Muahedesi bu yalının deniz üstün

deki havuzlu salonunda imzalanmıştır. Yalının tarihi kıymeti pek büyüktür. 

    Dün bu eski yalıyı, Amca Hüseyinpaşa ahfadından olan nazik sahipleri bana gezdirdiler. <<Kaynarca>> Muahedesi'nin akdedildiği salonda karşılıklı birer kahve içtik.

    İstanbul yalılarının büyük babası hakikaten görülecek bir sanat eseridir. Büyük salonun oymalı kapılarından içeri girdiniz mi evvela yekpare mermerden bir tenteneden fazla oymalı, girintili, çıkıntılı bir havuz gözünüze çarpıyor... Amca Hüseyin Paşa bu havuzun önüne oturur, dinlenirmiş. Havuzun üstünde büyük ahşap bir kubbe vardır. Kubbe oymalar ve altın yaldızlarla doludur. Salonun etrafı müstatil şekilde tamamıyla camdır. Şimdiki kübik mimaride ışık noktai nazarından yapılan her şey Amca Hüseyin Paşa'nın yalısında göze çarpıyor. Bir çok büyük mimarlar bu yalıyı görerek kübik mimarinin esaslarının bizde çok eskiden bilindiğini ve yapıldığını ileri sürüyorlar. - H. F.

(1936 yılında Reşat Altın 9 liraya satılıyormuş.)

Akşam 11 Mayıs 1936

Abdullah Kutalmış MIZRAK/Emlakkulisi.com