1999 yılında Beylerbeyi Gazhanesi, Mülkiyeliler Lokali olacakmış!

Nakkaştepe'deki Türkiye'nin ilk sanayi yapılarından biri olan gazhane, Mülkiyeliler lokali oluyor

Beylerbeyi Gazhanesi

1992’de İstanbul Defterdarı Zekeriya Temizel'e giden Mülkiyeliler, Temizel'in Beylerbeyi Gazhanesi'ni alın önerisiyle karşılaştı. Böylece 10 dönümlük bir alan üzerine kurulmuş gazhane 49 yıllığına Birliğe verildi.

    Kuzguncuk'un hemen üzerinde Nakkaştepe'de kurulu bir gazhane bundan 60 yıl öncesine kadar çevresine havagazı dağıtıyordu. 1862 yılında Beylerbeyi Sarayı'nın aydınlatılması için Fransızlar'a kurdurulan tesis daha sonra Kuzguncuk semtine de hizmet vermeye başladı. 1940 yılında bölgeye elektrik gelince de, metal bölümleri sökülerek Kadıköy Gazhanesi'ne taşındı.

    Nakkaştepe'deki Beylerbeyi Gazhanesi, o günden sonra 1992 yılına kadar Milli Emlak'ın arazisi olarak sadece kayıtlarda yaşadı. Hatta doksanlı yıllarda tesisi bulmak isteyenler, belediyenin nazım planlarında bile böyle bir yapıya rastlayamıyordu.

    Kuruçeşme'deki lokalleri yetmeyince, 1992 yılında dönemin İstanbul Defterdarı Zekeriya Temizel'e giden Mülkiyeliler, Temizel'den burası için bir teklif aldı. Kendisi de bir Mülkiyeli olan Temizel, 10 dönümlük bir alan üzerine kurulmuş, 60 yıldır sahipsiz duran gazhane binasını 49 yıllığına Birliğe tahsis etmeyi önerdi.

    1992 yılında Temizel'in önerisini kabul eden Mülkiyeliler üzerindeki 24 gecekondu ile birlikte araziyi Milli Emlak Genel Müdürlüğü'nden devraldı. Üst tarafında askeriyenin de bir parseli olan arazideki 24 gecekondu boşaltılarak teker teker yıkıldı.

    Sonra gazhanenin rölöveleri çıkartılarak projelendirilmesine geçildi. Toplamı 2 bin 500 metrekareye varan üç blok kapalı alandan oluşan tesisin restorasyon projesi de Mimar Gökhan Avcıoğu'na verildi.

    Boğaziçi İmar Müdürlüğü, 3 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ve Üsküdar Belediyesi bünyesinde takip edilen ve dört yıl süren izin işlemlerinin ardından proje için onay verildi ve haziran ayının başında inşaata başlandı.

    Toplam maliyeti 3 milyon doları bulacak Nakkaştepe Beylerbeyi Gazhanesi restorasyonunun hikáyesi kısaca böyle. İlk aşamadaki masrafları Mülkiyeliler Birliği üyelerinin katkılarıyla yürütülen projede Birlik Yönetim Kurulu Üyesi Erdal Batmaz, bundan sonrası için, kurumsal katkılar beklediklerini söylüyor. Batmaz, restorasyonun sonunda İstanbul'a tarihi bir mekanı tekrar kazandırmış olacaklarını, projede okulculuk yapmayacaklarını, bunun bütün şehrin kazanımı olacağını belirtiyor. Ancak Batmaz, projede Mülkiyeli kimliğini ezdirmeyeceklerini de ekliyor.

    Mülkiyelilerin kendilerine bir mekan yaratırken, şehrin endüstriyel mirasına da sahip çıktıklarını söyleyen, Mülkiyeliler Birliği İstanbul Şube Başkanı Önol Akalın ise projeyle ilgili şunları söyledi:

    ''Biz kendimize 1 milyon dolara da yer yaptırabilirdik. Gayet de güzel olurdu. Ama bunun yanında Mülkiyeliler'in tarih bilincini de vurgulamak istedik. Bu arazi bundan böyle gaz üretmeyecek ama düşünce ve kültür üretecek.''

    Gazhanenin restorasyon projesini gerçekleştirirken, Avusturya'daki Viyana Gazhanesi'nin yeniden kullanıma kazandırılmasında hakim anlayıştan etkilendiklerini söyleyen proje mimarı Gökhan Avcıoğlu da, arazinin altında 30 dönüm boş bir arazi daha olduğunu, ileri ki yıllarda buranın da proje kapsamına alınabileceğini söylüyor. Böylelikle tesisin denize kadar uzanmış olacağını anlatan Avcıoğlu, hem mekanın kültürel hizmetlere açılarak güzelleştirilmesi, hem de Boğaz'ın böyle bir yerinin korunması açısından bu düşüncenin de gerçekleşebileceğini savundu.

Gazhenenin sakinleri

Mülkiyeliler Birliği'nin lokali olacak eski gazhane arazisinin içinde halen yaşayanlar da var. 49 yaşında kışın balıkçılık yaparak, yazın karpuz satarak hayatını kazanan 6 çocuk babası Hüseyin Sezer, ''Başka gidecek yerim yok.'' diyor. Daha önce arazi üzerinde kurulmuş 24 gecekondudan birinde yaşayan, evlerinin yıkılmasının ardından gazhanenin kalıntılarından birine yerleşen Sezer ve ailesi, imkanları olmadığı için evden çıkamadıklarını söylüyor. Mülkiyeliler'in daha önce binayı terk etmesi için kendisine başka bir yerde ev almayı teklif ettiğini, daha sonra tekliflerini 2 milyara indirdiğini, şimdiyse hiç para vermeden kendisini buradan çıkarmak istediklerini söyleyen Sezer, 7-8 yıldır kalıntının içinde yaşadığını gidecek yerinin olmadığını söylüyor.

Tolga TANIŞ

(1999 yılında 1 dolar 430.000 liraya satılıyormuş.)

Hürriyet 6 Ağustos 1999

Abdullah Kutalmış MIZRAK/Emlakkulisi.com