İşte şirketlerin 15 yıllık dönüşümleri ve gelecek planları!

Capital'in 24 holdingi kapsayan araştırması, son 15 yılda Türkiye'nin dev gruplarının önemli bölümünde portföy yenilenmesi olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmanın sonuçlarına göre 24 holdingden 13'ü, 2000'li yıllardaki amiral gemisini bugün terk etmiş durumda. 11 holdingde ise ana sektör ve amiral gemiler aynı kalsa da ciroya katkılarında ciddi farklar gözleniyor. İşte holdinglerin 15 yıllık dönüşümleri ve gelecek planları... 

2000'li yılların başıyla kıyaslandığında bugün birçok büyük holdingin portföyünde çarpıcı değişimler var. Koç Holding. Doğuş ve Oyak, değişim denince ilk akla gelenler arasında. Özellikle Türkiye'nin en büyük grubu Koç Holding, bu trendin öncülerinden. Holdingin 2000'lerdeki amiral gemisi Arçelik iken bugün Tiipraş olmuş durumda. Doğuş Grubu'nda da aynı değişim dikkat çekiyor. 2000 yılında ana sektörü fınans olan Doğuş Holding'in amiral gemisi, o yıllarda Garanti Bankası'ydı. Grup, 2014 yılında Garanti Bankası ndaki hisselerini sattı ve holdingin ana faaliyet alanı toplam ciroya yüzde 74 katkı sağlayan otomotiv oldu. Tabii grubun yeni amiral gemisi de Doğuş Otomotiv... 

Oyak Holding in İS yıl önceki ana faaliyet alanı olan bankacılık, bugün Ertlemir'in satın alınmasıyla birlikte demir-çelik sektörüne kaymış durumda. 

Bu çarpıcı değişimleri, araştırmaya katılan 24 holdingden 13'ünde görüyoruz. Diğer birçok grupta ise portföyler aynı kalsa da ana sektörün toplam iş hacmindeki payında anlamlı farklar var. Örneğin 15 yıl önce F.roğlu Holding'in gelirlerinin tümü tekstilden gelirken, bugün bu oran yüzde 80 e gerilemiş durumda. Aynı manzara Sanko. Tekfen ve Hnka'da da gözleniyor. 

Capital'in 24 grubu dahil ettiği araştırma, Türkiye'nin dev holdinglerinin son 15 yılda yaşadıkları dönüşümü, amiral gemilerinin nasıl değiştiğini ve gelecek planlarını ortaya koyuyor. 

TAMAMEN DEĞİŞENLER 

Araştırmanın ilk kısmını 15 yılık süre zarfında portföyünü neredeyse tamamen değiştirenler oluşturuyor. 24 holdingin 13 ü bu gruba dahil. 3Seas Capital Yönetici Ortağı Tarık Şarlıgil. "Özellikle Koç Holding ile Doğuş Holding en dikkat çekici değişimi yaşayanlar " diyor. 

2000'lerin başında otomotiv ve dayanıklı tüketim odaklı faaliyet gösteren Koç Holding'in o yıllardaki ana sektörü cirodan yüzde 25 pay alan dayanıklı tüketimdi. Bugün ana sektör, yüzde 43 ciro payıyla enerjiye dönüşmüş durumda.

"Koç Holding, 2006'tla Tüpraş'ı alırken Migros, İzocam ve Demirdökiim gibi köklü şirketlerini satarak önemli bir portföy değişimine yöneldi" diyen Tarık Şarlıgil, şöyle devam ediyor: "Tüpraş halen grubun amiral gemisi. Doğuş Holding ise Garanti Bankası, Filiz Makarna ve Tansaş gibi şirketlerden çıkış yaptıktan sonra elde ettiği nakdi; turizm, liman ve marina işletmeciliği, yeme-içme ve medya gibi tüketiciyle doğrudan temas gerektiren sektörlerde kullandı." 

Yaşadığı değişimle dikkat çeken şirketlerden biri de Global Yatırım Holding. 15 yıl önce sadece aracı kurum faaliyetleri ve finansal danışmanlık yapan grup, bugün dünyanın en büyük kruvaziyer işletmeleri arasında yer alıyor. Holdingin yönetim kurulu başkanı Mehmet Kutman. mevcut dönüşümü şöyle özetliyor: 

"1990'da finans sektöründe. Global Menkul Değerler'i kurarak yola çıktık. 15 yıl önce yeni yapılanmayla Global Yatırım Holding çatısı altında faaliyetlerimize başladık ve yatırım portföyünü çeşitlendirmeyi hedefledik. İlk yatırımımız Kuşadası Kruvaziyer Limanfydı. Bugün ciroda yüzde 50'nin üzerinde payı liman işletmeciliğinden sağlıyoruz. Sıkıştırılmış doğalgazda faaliyet gösteren şirketimiz Naturelgaz da Avrupa'da 1, dünyada 2 numaraya ulaşmış durumda." 

AYNEN DEVAM EDENLER 

Portföyünü tamamen değiştirenlerin yanı sıra dengeli biçimde çeşitlendirenler de var. Sabancı Holding, sadeleşen ama ağırlık noktasını değiştirmeyenlerden. 2000'lerin başında Sabancı Holding'in amiral gemisi Akbank iken, grubun en çok gelir getiren ana faaliyet alanı da yüzde 50 payla bankacılıktı. Bugün dev holdingin amiral gemisi halen Akbank ve bankanın payı da yüzde 45-50 aralığında. Yaşar Holding de Sabancı Holding ile benzer bir profil çiziyor. 2000'lerin başında odaklanma stratejisiyle gıda ve içeceğin yanı sıra boya sektöründe büyüme kararı alan grup, 2000'deki gelirinin yüzde 60'ını gıda ve içecekten elde ediyordu. Bugün ise gıda-içecek sektörünün grup cirosu içindeki payı yüzde 73'e ulaşmış durumda. Yaşar Holding CFO Mehmet Aktaş, son 15 yıllık portföy stratejilerini şöyle özetliyor: 

"Yaşar Topluluğu olarak 1990Tı yıllarda ana iş kollarına odaklanma stratejisini benimsedik ve ana iş kollarımız olarak gıda ve içecek ile boya alanlarını belirledik. 2000'de yüzde 80 olan gıda ve içecek ile boya iş kollarımızın toplam portföyümüzdeki payı bugün yüzde 95 seviyelerine ulaştı. Sadece gıda içecek olarak bakarsak, 2000'lerde yüzde 60 olan gıdanın payı, 2015'te yüzde 63'e geldi. Boyanın payı ise 15 yılda yüzde 20'den 22'ye yükseldi." 

Kuruluşundan beri inşaat ve taahhüde odaklanan Nurol Holding de aynı alanda büyümeyi tercih ediyor. Nurol Holding CEO'su Uğur Doğan, "Nurol İnşaat her dönem amiral gemisi olarak ön planda yer aldı. 2005 yılında Nurol İnşaat ın toplam cirodan aldığı pay yüzde 65 iken, bugün aldığı pay yüzde 67" diyor. 

Son dönemin hızlılarından IC Holding de aynı stratejiyle ilerliyor. 2015 yıl sonu cirosu 7 milyar 600 milyon TL olan grup, bir önceki vıl yüzde 49 büyümüştü. Holdingin ana faaliyet alanı olan inşaatın toplam grup gelirlerindeki payı 2007'de yüzde 24'ken, bugün toplam gelirin yarısına ulaşmış durumda. 

MEHMET KUTMAN / GLOBAL YATIRIM HOLDİNG YKB

"DÖRT SEKTÖRDE BÜYÜYECEĞİZ" 

LİMANLAR ARTACAK 

Dört ana sektörümüzde de büyüme devam edecek. Liman işletmeciliğinde ulaştığımız küresel liderliği daha da pekiştireceğiz. Hedefimiz, 13 olan liman sayımızı 20-25 limana çıkarmak. Türkiye'de kendi sektöründe lider duruma gelmiş olan Naturelgaz'ı da bölgesel lider konumuna taşıyacağız. Gayrimenkul grubumuz, tüm kruvaziyer limanlarımızda bulunan ticari kiralanabilir alanları daha da geliştirecek. 

2020 HEDEFİ 

Bir "Investment House" yaklaşımıyla öncelikli finansal kriterim ciro değil, yatırım kârlılığıdır. Bu doğrultuda bugün belirlediğim liman işletmeciliği, doğalgaz, gayrimenkul ve son olarak yenilenebilir ve verimli elektrik üretimi sektörlerinin her biri benim için eşit önemdedir. Mevcut portföyümüzle devam ettiğimizi varsayarsak, 2020 yılında konsolide ciroda liman işletmeciliği ve enerji/gaz iş kollarının paylarının birbirine yakın, yüzde 40'larda olmasını öngörüyoruz. 

TAMER SAKA/ KİBAR HOLDİNG CEO'SU

AMİRAL GEMİMİZ ASSAN ALÜMİNYUM" 

8 SEKTÖRDEYİZ 

Kibar Holding metal, otomotiv,  esnek ambalaj, yapı malzemeleri, gıda, gayrimenkul, lojistik ve enerji sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Baştan beri grubumuzun amiral gemisi Assan Alüminyum. Şirketimiz, 280 bin ton kurulu kapasitesiyle Türkiye yassı alüminyum sektörünün lideri konumunda. 80 bin ton alüminyum folyo üretim kapasitesiyle ise Avrupa'nın ilk 3 üreticisi arasında yer alıyor. Avrupa'nın en hızlı büyüyen yassı alüminyum şirketi olan Assan Alüminyum, yatırımlarına büyük bir ivmeyle devam ediyor. 

HEDEF LİDERLİK 

Kibar Holding, başta alüminyum ve ambalaj olmak üzere faaliyet gösterdiği tüm alanlarda küresel ölçekte yatırımlara imza atıyor. Yakın gelecekte bu yeni yatırımlarımızla Avrupa liderliğini hedefliyoruz. Özellikle Ar-Ge alanında farklı projelerimizi de geliştirme aşamasındayız. Metal ve metal dışı sektörlere hizmet edebilecek bir Ar-Ge üssü kurmak için çalışmalar yapıyoruz. Bu üste, yüksek teknolojili, inovatif ve katma değerli ürün geliştirebilmeyi hedefliyoruz. 

PORTFÖY DEĞİL, PAY DEĞİŞTİ 

Bazı gruplarda ise son 15 yılda ana faaliyet alanı değişmese de cirosal dağılımın değiştiği görülüyor. Örneğin Polisan Holding in ana faaliyet alanında ve amiral gemisinde bir değişiklik yok. Ancak yüzdesel olarak bakıldığında Polisan Boya nın payında azalma var. Bunun nedeni ise holdingin birkaç yıl önce start verdiği liman yatırımları. 

Sanko Holding in toplam gelirlerinde tekstilin payı 2000'lerden bu yana yüzde 75 ten yüzde 40'a geriledi. Nedeni, enerji ve çimento gibi yeni alanlara girilmesi. Ancak ana sektör ve amiral gemi aynı. Holdingin yönetim kurulu başkanı Zeki Konukoğlu'nın yorumları şöyle: 

"Bugün için grubun gelirlerinin yüzde 404 tekstil, yüzde 25'i enerji, yüzde 20'si çimentodan, yüzde 15'i ise diğer sektörlerden geliyor. Tekstil, 112 yıldır grubun amiral gemisi ve ana işi olmaya devam ediyor. Amacımız en iyi bildiğimiz tekstil isimizi daha ileriye taşımak." 

Eroğlu Holding in cirosal dağılımı da yeni sektörlere yelken açılmasıyla değişime uğradı. 15 yıl önce tek iş kolu tekstil olan grup, gelirinin yüzde 100 ünü de buradan sağlıyordu. Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, değişimin dinamiklerini şöyle anlatıyor: 

"15 yıl önce faaliyet gösterdiğimiz tek sektör tekstildi. Halen de ana sektörümüz. Geçtiğimiz yıl 1,5 milyar dolarlık konsolide ciroda tekstilin payı yüzde 80 oldu. Geriye kalan yüzde 20 pay inşaattan sağlandı. Amiral gemi şirketimiz ise 15 yıl önce de Colin s ti, bugün de öyle." 

Doğanlar Yatırım Holding de 15 yıl önce tüm gelirlerini mobilyadan sağlıyordu. O yıllardaki amiral gemisi ise Doğtaş Mobilya'ydı. Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan, nereden nereye geldiklerini şöyle özetliyor: 

"2000 lerin başında Doğtaş Doğanlar Mobilya unvanıyla hizmet veriyorduk. 2012'de Doğanlar Yatırım Holding olarak yapılanmamızı gerçekleştirdik ve mobilyayla birlikte enerji, inşaat, gıda-perakende, lojistik ve bilişim sektörlerinde yatırımlara yoğunlaştık. Bugün grubun amiral gemisi Doğtaş Kelebek Mobilya dır. Mobilyanın cirodaki payı ise yüzde 70." 

ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER 

Portföylerdeki ağırlık noktalarına bakıldığında, son 15 yılda enerji, inşaat ve gayrimenkule ilginin yükseldiği görülüyor. 3Seas Capital Yönetici Ortak Tarık Şarlıgil, "Bugün, büyük grupların portföylerinde imalat sanayi, enerji, teknoloji, inşaat ve medya sektörleri öne çıkıyor" diyor. Son yılların öne çıkan holdinglerinden IC Holding'in ana sektörü inşaat, grubun hızlı büyümesinde en önemli  etken. "Genelde her yıl yüzde 15-20 civarında büyüyoruz" diyen 1C Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Çeçen, "İnşaat en ağırlıklı olduğumuz alan. Amiral gemimiz. Ciromuzun yüzde 50'si inşaat, kalanı da diğer sektörlerden geliyor. İnşaat her zaman amiral gemimiz olacaktır. Ama enerji. Havalimanı ve liman işletmeciliğinin payını büyütmeyi planlıyoruz" diyor. 

Tekfen Grup Şirketler Başkanı Osman Birgili ise portföy çeşitlenmesiyle ilgili izledikleri stratejiyi şöyle anlatıyor: "Tekfen'de 2000'lerin başında cironun yüzde 45'lik kısmı uluslararası müteahhitlikten geliyordu. Grubun ikinci ana faaliyet alanını ise tarımsal sanayi oluşturuyordu. Bugünkü faaliyetlerde ağırlık yüzde 55'lik ciro payıyla yine uluslararası müteahhitlik. Tarımsal sanayi grubu, cironun yüzde fO'ını teşkil ediyor."

Akaryakıt ve enerji son yılların diğer gözde sektörlerinden... Zülfikarlar Holding bu alandaki hızlı büyümesiyle dikkat çekiyor. En son Türkiye Petrolleri ne en yüksek fiyatı teklif eden grup, enerjideki büyümesini sürdürecek. Turkuaz Petrol Genel Müdürü Çağdaş Demirağ, "Zülfikarlar Holding, güçlü mali yapısıyla geçen 70 yıl içinde hızla büyüdü. Bugün grubun ana sektörü akaryakıt olup cirodaki payı yüzde 84 seviyesinde. 2000'de grubun amiral gemisi olan Turkuaz Petrol, bugün de öyledir" diyor. 

GELECEKTE NASIL OLACAK? 

Peki holdingler 15 yıl sonrası için neleri öngörüyor? Amiral gemiler ve ana sektörler yine değişecek mi? Tekstil devi Eroğlu Holding, ana sektör olarak hazır giyim perakendesinde büyüyecek olsa da yeni alanlara da göz kırpıyor. Grubun yönetim kurulu başkanı Nurettin Eroğlu, "Yeni sektörlerde de atılımlar planlıyoruz. Fizibilite hazırlıkları ve araştırmalarla yeni sektörleri yakından takip ediyoruz" diyor ve ekliyor: 

"2023'te yeni sektörlere girmiş ve konsolide cirosu 5 milyar doları aşan bir holding olma yolunda ilerliyoruz. 

Perakendede Hindistan ve İran pazarlarındaki yatırımlarımızı artıracağız. Gayrimenkulde ise üçü İstanbul'da, biri İstanbul dışında inşası planlanan 4 yeni büyük proje üzerinde çalışmalarımız devam ediyor." 

Yaşar Holding, geçmişte olduğu gibi gelecekte de gıda-içecek ve boya alanlarında yola devam edecek. Yaşar Holding CF.O'su Mehmet Aktaş, şunları söylüyor: 

"Topluluğumuzun orta ve uzun vadede büyümesinin ana itici gücünü, ana iş kollarımız olarak görüyoruz. Büyüme stratejilerimizi gıda-içecek ve boya sektörlerini esas alarak oluşturuyoruz. Yatırımlarımızı da ana iş kollarımızda yoğunlaştırıyoruz." 

"Gelecek 10 yılda aktif olacağımız sektörler büyük oranda aynı kalacak" diyen Tekfen Grup Şirketler Başkanı Osman Birgili, portföyün yatay ve dikey entegrasyonla çeşitleneceğini belirtiyor: "2016-2020 arasındaki 5 yıllık dönemde, temkinli bir stratejiyle grubun cirosunun 5 milyar mertebesinden 10 milyar TL'ye ulaşması hedefleniyor. Uluslararası müteahhitlik pazarında rekabetçi konumda olmak amacıyla mühendislik becerisini geliştirmek öncelikli hedefler arasında. Yakın gelecekte Toros Tarım ı bizzat tarımsal üretimde de görebiliriz." 

Sanko Holding in gelecek 10 yıla dair planlarını ise yönetim kurulu başkanı Zeki Konukoğlu paylaşıyor: 

"Tekstil, çimento ve enerji, grup içinde önemli sektörler olmaya devam edecek. Bu 3 sektörün rahatlıkla grubun yüzde 70'ini teşkil edeceğini söyleyebiliriz. Tabii ki mastır planımızı her 5 yılda bir gözden geçirip en uygun projelere önem vereceğiz."

MURAT YEŞİLDERE / EGON ZEHNDER YÖNETİCİ ORTAK 

"ENERJİYE İLGİ ARTACAK" 

15 YILDA NE DEĞİŞTİ?

Genel bir tespit olarak 2000'den 2016'ya grupların portföy optimizasyonuna giderek önemli birçok iştirakini elden çıkardığını ve daha yalın bir sektörel yapılanmaya gittiğini görüyoruz. Örneğin Koç Holding enerji ve finans konularında önemli yatırımlar yaptı. Doğuş Holding, bankacılıktaki odağını hizmet alanına kaydırdı. Eczacıbası ise ilaç sektöründen büyük ölçüde çıkarken, yapı malzemelerindeki ağırlığını artırdı. 

PEKİ 10 YIL SONRA?

 Gelecek 10 yılda enerjinin ağırlığının artacağına inanıyorum. Hizmet sektöründe yatırımlar artacak. Ayrıca son 10 yılda sermayenin dağılımın yaygınlaşması sektörel uzmanlık ve odaklanmayı artıracak. Diğer taraftan dijital içeren sektörel yapılanmalar yoğunlaşacak. Uluslararası yatırımların da 

artacağını öngörüyorum. 

3 DEVİN HEDEFLERİNDE NE VAR?

NUROL NE YAPACAK? 

Nurol Holding CEO'su UĞUR DOĞAN, uluslararası müteahhitlik faaliyetlerinin süreceğini vurguluyor ve planlarını şöyle özetliyor: "Önümüzdeki 10 yılda grubun amiral gemisi yine taahhüt sektörü olacaktır. Bu amaçla, basta Sahra Altı Afrika bölgesi olmak üzere yeni coğrafyalarda iş geliştirme faaliyetleri devam ediyor. Bununla birlikte, öne çıkacak sektör savunma sanayidir. FNSS, Nurol Makina ve Nurol Teknoloji firmalarımızın yurt içi ve yurt dışı faaliyetleriyle ciddi bir ivme yakalamalarını bekliyoruz." 

MOBİLYA 1 NUMARA 

Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı DAVUT DOĞAN, mobilyanın ana sektör olarak kalacağını söylüyor ve ekliyor: 

"$u anda mobilya başta olmak üzere, enerji, inşaat, gıdaperakende, lojistik ve bilişimde faaliyet gösteriyoruz. Mobilyada hedefimiz 2022'de sektörde lider konumda olmak. Önümüzdeki 10 yılda mobilya liderliğini koruyacak. İkinci sektörümüz enerji, üçüncüsü inşaat, dördüncüsü ise bilişim olacak." 

DENGELİ PORTFÖY 

Oyak Holding'in hedefinde dengeli ve kârlı bir portföy oluşturmak var. Oyak Holding Genel Müdürü SÜLEYMAN SAVAS ERDEM, şu bilgileri veriyor: "Gelecek 10 yılda yurt içi ve yurt dışında gelişen yatırım fırsatlarını takip ederek dengeli ve kârlı bir yatırım portföyü oluşturmayı hedefliyoruz. Bu hedef doğrultusunda her bir şirket/hisse yatırımının toplam şirket portföyündeki payının yüzde 20 oranını asmaması hedefleniyor. Diğer bir hedef de en büyük ilk 3 şirket/hisse yatırımının toplam şirket portföyündeki payının yüzde 50'nin altında kalması." 

Capital