Kentsel dönüşümde yeni dönem!

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Ankara’da düzenlenen "Kentsel Dönüşümde Yeni Dönem Tanıtım Toplantısı"nda Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi'ni açıkladı.

Kurum, "Yıllık 300 bin konutun 30 binini Bakanlık olarak dönüştüreceğiz. Kalan 270 bin konut için de belediyelere, özel sektörümüze çağrıda bulunuyorum, Emlak Bankası'nın da bu sürece dahil olmasıyla kentsel dönüşümde hem özel sektörümüze hem belediyelerimize gerekli finans desteğini sağlayacağız." dedi. "53 ilde 238 riskli alanda çalışmalarımızı sürdürüyoruz." diyen Kurum, "Dönüşüm kapsamına aldığımız bağımsız birim sayısı 664 bin. Ülke genelinde 597 bin konutu da yeniliyoruz." ifadesini kullandı.

"Hedefimiz 300 bin konut yapmak. Dönüştürülmesi gereken 6,7 milyon konutu da inşallah 20 yıl içerisinde dönüştürmüş olacağız." diyen Kurum, şunları söyledi:

"Vatandaşlarımızın haklarını güvence altına almak için yatırımcılarımızdan yapım bedelinin yüzde 10'u kadar teminat alınacak ya da tamamlama sigortası istenecek."

Tüm yerel yönetimler, İlbank'tan kredibilitesi olduğuna dair onay belgesi getirmesi durumunda kentsel dönüşüm uygulamaları için düşük faizli kredi kullanabilecek. Bunlar için herhangi bir teminat göstermesine gerek olmayacak."

Her kente özel kentsel dönüşüm anayasası geliyor. Her belediye kendi il ve ilçesi için kentsel dönüşüm strateji belgesi hazırlayacak. Sadece ihtiyaç kadar konut üretilecek. Kentsel dönüşüm alanları ilan edilmeden önce vatandaşlardan talep toplanacak.

Hiçbir konut yarım kalmayacak. Bu amaçla kentsel dönüşüme dahil olacak müteahhitlere kriter gelecek. Maketten veya temelden konut satışı bitecek.

İnşaatlarda yüksek katlı binalar yerine yatay mimari hakim olacak. Parsel bazlı değil, alan bazlı dönüşüm olacak. Hak sahiplerinin tam katılımı sağlanacak. Bundan sonra ihtiyaç kadar konut üretilecek.

Antalya'da gerçekleştirilen "2023'e Doğru Türkiye'de Çevre ve Şehirciliğin Geleceği İstişare" toplantısında iki gün boyunca şehirlerin geleceğini masaya yatırdıklarını hatırlattı.

"6,7 milyon konutu 20 yılda dönüştürmüş olacağız"

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın beyan ettiği AK Parti'nin seçim manifestonun 11 maddesinden 8'inin çevre ve şehirciliği ilgilendirdiğinin altını çizen Murat Kurum, maddeler içerisinde ülke için en önemlisi projenin kentsel dönüşüm olduğunu söyledi.

300 bin konut dönüştürme hedefi

Şu ana kadar 37 ilde 65 ziyaret gerçekleştirdiklerini anlatan Kurum, şunları söyledi: Yıllık en az 300 bin konut dönüştürme hedefi koyduk, bunun 30 bin konutunu yani yaklaşık yüzde 10'unu Bakanlığımız eliyle yürüteceğiz. Sahadaki uygulamaları, vatandaşla olan görüşmeleri, vatandaşın rızası çerçevesinde projeleri hep birlikte yürüteceğiz.

Yaptığımız bu konutlar medeniyetimizin bize tarif ettiği, cami merkezli etrafında millet bahçesi olan sosyal donatıların olduğu ve bahçelerin, camilerin etrafında şehirleşmenin olduğu az katlı bizim kültürümüzü yansıtan projeler olacak. Yaptığımız işlerin arkasına geçip baktığımızda 'artık bu oldu, iyiki dönüştürdük diyeceğimiz' işler olması bizim için çok önem arz ediyor. Yıllık 300 bin konut dönüştürme hedefinde, dönüştürülmesi gereken 6,7 milyon konutu da 20 yıl içerisinde dönüştürmüş olacağız."

''Özel sektörümüze çağrıda bulunuyorum"

Bakanlık olarak kentsel dönüşümü paydaşlarla hayata geçirdiklerini söyleyen Bakan Kurum, "Yıllık 300 bin konutun 30 binini Bakanlık olarak dönüştüreceğiz. Kalan 270 bin konut için de belediyelere, özel sektörümüze çağrıda bulunuyorum; Emlak Bankasının da bu sürece dahil olmasıyla kentsel dönüşümde hem özel sektörümüze hem belediyelerimize gerekli finans desteğini sağlayacağız. Kentsel dönüşümde 53 ilde 238 riskli alanda çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Dönüşüm kapsamına aldığımız bağımsız birim sayımız 664 bin. Ülke genelinde 597 bin konutumuzu da yeniliyoruz." dedi.

2013 yılında çıkan yasa kapsamında sahada yaptıkları incelemeler sonucunda, gördükleri hataların bugün artık yapılmaması gerektiği düşüncesiyle yeni bir düzenlemeye gittiklerini söyleyen Kurum, kentsel dönüşümde, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin ruhuna uygun, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı manifesto ve bakanlığın 2023 hedefleri çerçevesinde de artık kentsel dönüşüme yeni bir vizyon ve hız kazandırılması gerektiğini söyledi. Kurum, bununla ilgili olarak Bakanlık olarak yol haritası ve strateji belgesi hazırladıklarını da ifade etti.

Ülkedeki şehirleri çok daha düzenli, sağlıklı ve geleceğe emin adımlarla yürür hale getirmek zorunda olduklarının altını çizen Kurum, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın talimatıyla 2012 yılında tüm Türkiye'de kentsel dönüşüm seferberliğine ve o günden itibaren kentsel dönüşümde birçok projeye start verdiklerini söyledi. 

Kurum, kentsel dönüşümün sürdürülebilir, enerji verimliliği yüksek ve çevre duyarlı yerleşimler oluşturmaya yönelik de büyük bir hamle olduğunu gördüklerini söyledi. 

Şehirleri inşa etmenin önemini anlatan Kurum, "Bu anlamda Türkiye'yi güvensiz ve kaçak yapılardan, afet riski taşıyan yapılardan kurtarmak ana hedefimizdir. Bu bakımdan kentsel dönüşüm kaçınılmazdır, uzun soluklu zor bir süreçtir." dedi.

Kurum, kentsel dönüşüm çalışmalarını, tarihi kent merkezlerinin yenilenmesi ve deprem riski taşıyan alanlarının dönüştürülmesi olarak iki kısma ayırdıklarını anlattı.

Şu ana kadar 37 ilde 65 ziyarette bulundukları bilgisini veren Kurum, şöyle devam etti:

"Yıllık en az 300 bin konut dönüştürme hedefi koyduk, bunun 30 bin konutunu yani yaklaşık yüzde 10'unu Bakanlığımız eliyle yürüteceğiz. Sahadaki uygulamaları, vatandaşla olan görüşmeleri, vatandaşın rızası çerçevesinde projeleri hep birlikte yürüteceğiz.

Yaptığımız bu konutlar medeniyetimizin bize tarif ettiği, cami merkezli etrafında millet bahçesi olan sosyal donatıların olduğu ve bahçelerin, camilerin etrafında şehirleşmenin olduğu az katlı bizim kültürümüzü yansıtan projeler olacak. Yaptığımız işlerin arkasına geçip baktığımızda 'artık bu oldu, iyiki dönüştürdük diyeceğimiz' işler olması bizim için çok önem arz ediyor. Yıllık 300 bin konut dönüştürme hedefinde, dönüştürülmesi gereken 6,7 milyon konutu da 20 yıl içerisinde dönüştürmüş olacağız."

"Belediyelerimize, özel sektörümüze çağrıda bulunuyorum"

Bakanlık olarak kentsel dönüşümü paydaşlarla yürüttüklerini belirten Kurum, ağırlıklı olarak belediyeler ve özel sektör eliyle ilerlediğini ifade etti.

Bakan Kurum, "Yıllık 300 bin konutun 30 binini Bakanlık olarak dönüştüreceğiz. Kalan 270 bin konut için de belediyelere, özel sektörümüze çağrıda bulunuyorum; Emlak Bankasının da bu sürece dahil olmasıyla kentsel dönüşümde hem özel sektörümüze hem belediyelerimize gerekli finans desteğini sağlayacağız. Kentsel dönüşümde 53 ilde 238 riskli alanda çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Dönüşüm kapsamına aldığımız bağımsız birim sayımız 664 bin. Ülke genelinde 597 bin konutumuzu da yeniliyoruz'' açıklamasında bulundu.,

Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında kira yardımı, proje ve faiz desteği olarak bugüne kadar 9 milyar 407 milyon lira kaynak kullandıklarını belirten Kurum, dönüşüme dair her türlü sorunun bir an önce aşılması gerektiğini dile getirdi.

Kurum, dönüşümle ilgili iyileştirme yapmak, daha sağlıklı bir süreç yaşanmasını sağlamak ve uygulamalardaki sorunları çözmek amacıyla yeni bir yaklaşıma ihtiyaç duyduklarını vurguladı.

Kentsel dönüşümde yeni dönemi 7 temel hedef üzerine inşa ettiklerini aktaran Kurum, hedefleri şu şekilde sıraladı:

"Birincisi, afet risklerinin etkin bir şekilde bertaraf edilmesi, vatandaşların can ve mal güvenliğinin kesin olarak sağlanması. İkincisi, yapıları dönüştürmenin yanında çevresel, tarihi ve kültürel değerlerimizin korunması ve yaşatılması. Üçüncüsü, ülke çapında sürdürülebilir kentsel dönüşümün belirlenmesi. Dördüncüsü, yerinde dönüşümün, yatay mimarinin ve mahalle kültürünün esas alınması. Beşincisi, sosyal ve teknik altyapı yetersizliklerinin giderilmesi, altıncısı, engelli dostu şehirlerin hayata geçirilmesi, yedincisi, yapılaşma sonrası oluşacak değer artışının adil ve dengeli olarak paylaştırılmasıdır. 

Özetle kentsel dönüşümde hızın, etkinliğin, katılımcılık ve sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır. Açıklayacağımız Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi'nin temel gayesi, kentsel dönüşümün şehre dair alınan üst ölçekli tüm kararlarla uyumlu olması, parsel veya bina bazlı değil, ilçe ve il bazında yapılmasını, şehri parçalarına ayırarak değil bir bütün olarak değerlendirilmesini sağlamak var."

Kurum, strateji belgesiyle vatandaşın yaşadığı tüm mağduriyetleri bir bir önleyeceklerinin altını çizdi.

Yaşanan tekdüzeleşmeye mani olarak şehirleri kimliklerine kavuşturacaklarını ifade eden Kurum, "Gerek belediyelerimizin saha çalışmalarında gerek vatandaşlarımızdan gelen şikayet ve talepler ışığında yeni adımlar atmamız gerektiğini gördük. Biz de hem halkımızın hem yatırımcımızın hem de belediyelerimizin yaşadığı bu problemleri ciddi ve uzun süren istişareler sonunda belirledik. Ülkemizin tamamında uygulanması gereken strateji noktasında hemfikir olduk." diye konuştu.

"Her kente özgü, kentsel dönüşüm anayasası geliyor"

Bakan Kurum, her kente özgü, kentsel dönüşüm anayasasını getirdiklerine değinerek, "Bundan böyle her belediyemiz kendi ilçesine veya iline dair Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi hazırlayacak ve bakanlığımızın onayına sunacak. Bu sayede şehirlerimiz, 'kentine özgü bir dönüşüm anayasasının sahibi olacak. Kentsel dönüşümü, hazırladıkları bu belgeye göre yapacaklar. Yani ilimize kentsel dönüşümle ilgili bir harita hazırlayacaklar, bu haritalar üst ölçekli planlara, mekansal stratejik plana uygun olacak." ifadesini kullandı.

Kentsel dönüşüm strateji belgesine göre, dönüşüm alanlarının, kentin bir bölümünde değil bütününe yönelik yapılan analizler neticesinde belirleneceğini aktaran Kurum, dönüşüm alanlarının risk durumu, halkın beklentisi, finansal analizler, konut ve işyeri ihtiyacı ile çevresel etkiler göz önünde bulundurularak öncelik sırasına konulacağını söyledi.

"Bundan böyle sadece ihtiyaç kadar konut üretilecek"

Bundan önce gerçekleştirilen bina ve parsel bazlı uygulamaların yerini, teknik ve sosyal altyapı ihtiyacını gideren, okulları, ibadethaneleri, yeşil alanları, geniş yolları ile planlanmış, üst ölçekli plan kararları ile uyumlu alan bazlı dönüşüm olacağına işaret eden Kurum, şöyle devam etti:

"Yeni dönemde katılımcılık en önemli gündemimiz, sürece halkın tam katılımı sağlayacağız ve hak sahiplerinin ihtiyaçları doğrultusunda hareket edeceğiz. Bu sayede hem ekonomik hem de ihtiyaca dair arz talep dengesi sağlanacak. Bundan böyle sadece ihtiyaç kadar konut üretilecek. Kaynaklarımızın en verimli ve en etkin kullanımını sağlayacağız, israf ve kayıpları önleyeceğiz.

Yatay mimari, sosyal ve teknik altyapı ihtiyacı, engelsiz yaşam, çevresel değerlerin korunması, sürdürülebilirlik ile tarihi ve kültürel mirasın korunması hususları esas alınacak. Belirlenen tasarım ilkelerinin dışında hiçbir proje yapılmayacak ve bu doğrultuda eksiksiz olarak hayata geçirilmesi sağlanacak. Kentsel dönüşüm uygulama takvimi, yani başlangıç ve bitiş tarihleri belli olacak. Finansman yönetimi belirlenecek. 'Kentsel dönüşüm ne zaman başlayacak, kentsel dönüşümü kim yapacak ve hangi tarihte neticelenecek' soruları tarihe karışacak."

Murat Kurum, kentsel dönüşüm alanlarının ilan edilmeden önce vatandaşların taleplerinin toplanacağını bildirerek, "Yüz yüze görüşmeler sağlanacak, anketler gerçekleştirilecek, toplumsal yapı analizi tüm ayrıntılarıyla ortaya konulacak. Bu çerçevede Bakanlığımıza iletilecek." dedi.

"Ülkemizde artık hiçbir inşaat yarım kalmayacak"

Sadece vatandaşlara dair değil, yatırımcılara ve belediyelere dair çok önemli değişikliklere ve yeni düzenlemelere gidildiğine dikkati çeken Kurum, şu değerlendirmede bulundu:

"Yatırımcılarımıza dair en temel hareket noktamız şudur; bundan böyle belli kriterleri sağlayan müteahhitler, kentsel dönüşüm uygulamaları yapabilecek. Ülkemizde artık hiçbir inşaat yarım kalmayacak, vatandaşlarımız en kısa sürede sıcak yuvalarına ve işyerlerine kavuşacak. Bu anlamda teminat sistemi devreye geçti.

Bakanlığın belirlediği şartlarda bundan sonraki kentsel dönüşüm uygulamalarında, teminat veya tamamlama sigortası yüklenicilerimiz yaptırmak zorundalar. Kentsel dönüşümde bu şartlara uyabilen firmalarımız bu dönüşümleri gerçekleştirecekler. En önemlisi de kentsel dönüşüm uygulamalarından dolayı hiçbir vatandaşımız mağdur olmayacak."

Kurum, yaptıkları düzenlemeler çerçevesinde sadece teknik ve finansal yeterliliği sağlayan yatırımcıların kentsel dönüşüm uygulamalarında projeleri yürütebileceklerine işaret ederek, "Vatandaşlarımızın haklarını güvence altına almak için yatırımcılarımız yapım bedelinin yüzde 10'unu teminat veya tamamlama sigortası yapmak suretiyle Bakanlığımız projelerinde veya belediyelerde bu teminatı getirmek zorundalar. Olası süreç içerisindeki sıkıntılarda da bu teminatla gelir kaydedilecek ve vatandaşımızın mağduriyetinin engellenmesi suretiyle inşaatın tamamlanmasına destek sağlayacaklar." diye konuştu.

İnşaatın ilerleme seviyesine göre Bakanlık tarafından satışlara izin verileceğinin altını çizen Murat Kurum, "Yani yatırımcı ne kadar inşaat yaptıysa, o kadar satış yapabilecek. Dolayısıyla ön satış yaparak hak etmediği bir parayı alamayacak. Eğer almak istiyorsa da tüm hak sahiplerinin muvafakatını almak zorunda. Temelden veya maketten satma, satın alma yöntemi bu sayede sona ermiş olacak. Tüm uygulama adımlarına ilişkin süreler, kesin bir şekilde belirlenecek ve vatandaşlarımızın dönüşüm süreciyle ilgili belirsizlikleri ortadan kalkacak." ifadelerini kullandı.

"İnşaat faaliyetleri vaat edildiği tarihte bitirilecek"

Kurum, İİBAN'ın kentsel dönüşümde çok daha aktif hale geleceğini vurgulayarak, "Yerel yönetimlerimiz, İLBANK'tan kredibilitesi olduğuna dair onay belgesi getirmesi durumunda, kentsel dönüşüm uygulamaları için düşük faizli kredi kullanabilecekler. Bunlar için herhangi bir teminat göstermelerine gerek yok." dedi.

Yaptıkları düzenlemede artık 25 bin nüfusun üstündeki yerlerde de yani tüm Türkiye'de kentsel dönüşüm uygulamalarına  İLBANK Genel Müdürlüğünün kredi desteği vereceğini aktaran Kurum, şunları kaydetti:

"Bu sayede Bakanlık eliyle yapacağımız 30 bin konutun dışında, yapılması gereken 270 bin konuta da biz hem teknik hem finansal destek vermiş olacağız. Herhangi bir belediye, kat veya arsa karşılığı hasılat paylaşımı yöntemiyle yapması durumunda ise yatırımcıdan teminat veya tamamlama sigortası şartı arayacak.

Yapım sürecinde uygulamayı yürüten idare tarafından ilerleme raporları hazırlanacak ve belirli aralıklarla Bakanlığımıza gönderilecek. Belediyeler için de tüm uygulama adımlarına ilişkin süreler belirlenmiştir. Artık inşaat faaliyetleri vaat edildiği tarihte bitirilecek."

Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, Kentsel Dönüşümde Yeni Döneme ilişkin açıkladığı bu yol haritası ve strateji belgesinin hayata geçirildiğinde sağlıklı, çevreye duyarlı ve güvenli şehirleri inşa ve ihya etmiş olacaklarını söyledi.

Kentsel dönüşümde yeni dönemle, imar, ruhsat, denetim ve teknik müşavirlik sistemlerini daha da geliştireceklerini ifade eden Kurum, iklim değişikliği stratejisine tam uyumlu, ekolojik dengeyi koruyan, çevreye duyarlı yerleşimleriyle, sera gazı emisyonlarının azaltılması kriterlerinde dünya standartlarını yakalamış bir Türkiye'ye ulaşılacağını kaydetti.