Konut arzı çığ gibi büyüyor!

Açın bakın gazetelere, özellikle de internetteki emlak sayfalarına, yüzlerce, binlerce satılık ilanı var. Satılıklar bu kadar arttığına göre, demek ki arz, talepten fazla. Arz talep dengesi bozulmuş. Tersi yaşansaydı, yani talep arzdan fazla olsaydı ya da en azından arza yakın bir talep olsaydı konut stoku 600 binleri, 700 binleri, hatta kimi görüşlere göre milyonu bulur muydu? 

Her geçen gün çığ gibi yeni konut kullanıma hazır hale gelince ikinci el konutların satılabilme şansı da giderek azalıyor, en azından bunların fiyatları, elbette istisnaları olmakla birlikte, artmıyor. Bu konutların fiyatları cari olarak bile sabit kalabiliyor, hatta geriliyor, dolayısıyla fiyatlar reel olarak belirgin bir düşüş sergiliyor. Başta da dedik ya, konut arzına ilişkin çıplak gözle yapılabilecek tespitler var. Bir de resmi rakamlar var. İşte bu aşamada belediyelerin verdiği yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgeleri ön plana çıkıyor. 

Altı ayda 300 bin konuta izin Belediyelerin verdiği yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinde yılın ilk yansına ilişkin veriler dün açıklandı ve gördük ki konut arzı çığ gibi büyüyor. Kullanıma hazır hale getirilen ve izin belgesi verilen konut sayısı, yılın ilk yansında 300 bini aşarak yeni bir rekor kırdı. Konut arzı, geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 21.7 gibi yüksek bir oranda artış gösterdi. 

İlk altı ayda kullanım izni verilen konut sayısı 301 bin olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemindeki sayı 248 bindi. İlk altı aylık dönem itibariyle bu yılki sayıya yaklaşılan bir yıl olmamıştı. Daha önce ilk akı ayda en çok yapı kullanım izin belgesi 259 binle 2009 yılında verilmişti. 

Bir yandan geçen yıllardan devreden konut stoku var. Bir yandan da bu stokun üstüne kullanımına izin verilen yeni konutlar ekleniyor. Yani konut arzı çığ gibi büyüyor.

Bu çığ birilerini ezer geçer mi, kaygı bu noktada yoğunlaşıyor. İzin belgesine bağlanan konutların çokluğu, bunlar satılamadığı takdirde inşaatı yapan müteahhitlerin zor durumda kalmasına yol açacak, bu kaçınılmaz. Müteahhitlerde başlayabilecek bir sıkıntı, domino etkisi gibi tüm inşaat sektörünü etkileyecek. 

Yeni inşaatta frene basıldı Yapı kullanma izin belgeleri ilk altı ayda geçen yıla göre yüzde 21.7 artarken, yeni inşaatlar için verilen yapı ruhsatları kapsamındaki daire sayısında geçen yıla göre artış yüzde 7.7'de kaldı. İlk altı ayda yaklaşık 391 bin daire için inşaat ruhsatı verildi. Ruhsat verilen daire sayısı, geçen yılın ilk yansında 364 bin olarak gerçekleşmiş ve bir önceki yıla göre tam yüzde 33 artmıştı. Yani yüzde 33 artıştan, yüzde 7.7'lik artışa inilmiş oldu. Bu, inşaat sektörünün belirgin olarak frene bastığını gösteriyor. 

Her ne kadar kullanım izni verilenlerde hızlı bir artış varsa da, biliniyor ki bu durum geçmiş yıllardaki ruhsatların bir sonucu. 

Yapı ruhsatı verilen inşaatlar, Türkiye koşullarında normalde bir, bir buçuk yılda tamamlanıyor ve bu kez söz konusu inşaatlar yapı kullanma izin belgesine bağlanıyor. Dolayısıyla yapı ruhsatı ile izin belgesindeki artışlar çapraz bir bağlantı sergiliyor. 

Bu çapraz bağlantı 2009'dan sonra çok belirginleşti. Bir önceki yılın aynı dönemine göre olmak üzere 2009'un ilk yansında verilen yapı ruhsatı yüzde 7.6 azaldı, 2010'un ilk yarısındaki izin belgeleri ise yüzde 26.8'lik azalma gösterdi. 

2010'da ruhsat yüzde 24.9 arttı, 2011 'de izin belgesi yüzde 32.6 gibi rekor bir artışa konu oldu. 

2011 yılında ruhsatlarda yüzde 12.2'lik azalma kaydedildi, çapraz bir şekilde bu kez 2012'de izin belgeleri yüzde 1.6 azaldı. Ve son olarak 2012'nin ilk altı ayında yapı ruhsatı yüzde 32.9 arttı, bu yılın ilk altı ayında da bu ruhsatların bir anlamda izin belgesine dönüşmesiyle kullanıma hazır konut sayısında yüzde 21,7'lik artış oldu. Bu eğilim sürdüğü takdirde 2014 yılının ilk yarısındaki izin belgesine konu daire sayısında en fazla yüzde 10 dolayında bir artış göreceğiz. 

Alaattin Aktaş/Dünya Gazetesi