Rant vergisi nasıl alınacak?
Milliyet Gazetesi'nin köşe yazarlarından Güngör Uras bugünkü yazısında rant vergisinin nasıl alınacağını ele aldı. İşte o köşe yazısı...
Hükümetin gayrimenkul rantlarını vergilendirmek için kanuni düzenlemeye gideceği belirtiliyor.
Ne tür rantların vergiye tabi olacağı, vergiyi arsa sahibinin mi, arsa üzerine inşaat yapanın mı, inşaattan daire, işyeri alanın mı ödeyeceği belli değil.
Hele hele, şimdilerde yayılan “Kentsel Dönüşüm” modası kapsamında yıkılıp yenilenen binalarda dairesi olanların rant vergisi yükümlülüğünün olup olmayacağı hiç belli değil.
Şu bir gerçek ki rant vergisi yükü, gayrimenkulün son alıcısının üzerinde kalacak. Bu nedenle gayrimenkul fiyatları vergi yükü kadar artacak.
İmar planlarının arsa üzerinde inşa edilecek yapıların büyüklüğünü artıran kararlarına bağlı olarak arsa fiyatlarında büyük sıçramalar ortaya çıkıyor.
Rant nedir?
Rant, sahip olunan bir varlığa, genelde gayrimenkule, dayalı olarak emek verilmeden kazanılan gelirdir.
Bir varlığın değeri, özellikle toprağın değeri, kıt olduğu için artar. Buna kıtlık rantı, doğal rant denilir.
Bazen de bir varlığın değeri, devletin, merkezi yönetimlerin veya yerel yönetimlerin sadece o varlığa tanıdığı özel ayrıcalıklar sonucu artar. Buna da özel rant - suni rant denir.
Rant emek sarf edilmeden elde edildiği için bu genelde “doğanın getirisi” olarak kabul edilir.
Vergilendirilmeyen rant, üretime katkısı olmayan ranttır. Toprak-gayrimenkul rantı ile, özel rantlar-suni rantlardır.
Devlet rantı yükseltir
Özel rantlar-suni rantlar devletin, merkezi güçlerin veya yerel güçlerin (imar değişiklikleri, özel izinler gibi) farklı uygulamalar ve kararlarla varlık sahiplerine dağıttıkları, emeğe dayalı olmayan kazançlardır.
Hükümet gayrimenkul rantını vergilendirerek (1) Hazineye gelir sağlamak, (2) Rahatsız olan toplum vicdanını rahatlatmak istiyor.
Konut talebinin artması sonucu dağ taş, tarım arazisi değer kazanmaya başladı.
Devlet, merkezi ve yerel yönetimler yapılaşma konusunda ayrıcalıklı karar ve izinlerle, gayrimenkullerin değerlerinde aşırı artışa yol açtı.
Şehir hizmetlerinin yayılması, belli bölgelerde, belli mahalle ve sokaklarda gayrimenkullerin değerini artırıyor.
Rantı vergilendirelim demek kolay da verginin uygulanma şeklini belirlemek, kanun tasarısı hazırlamak ve TBMM’den geçirmek kolay değil. Zaman alacak.
Milliyet Gazetesi/ Güngör Uras
