Su rezervleri giderek yetersiz kalıyor!

Dünya nüfusu büyük bir hızla artarken su rezervleri giderek yetersiz kalıyor. Sorun suyun azlığından değil, kötü yönetiminden, eski altyapılardan ve yetersiz yatırımlardan kaynaklanıyor... 

ÜLKEMİZDE ilk kez olarak su ile ilgili mevzuat tek yasada toplanıyor, özellikle Karadeniz bölgesindeki dere yataklarına imar yasağı getiriliyor. Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nın su yasa taslağı üzerinde bir yıldır sürdürdüğü çalışmalar son aşamasına geldi. Bir yandan su kaynaklarının korunması için önlemler alınmaya çalışılırken diğer yandan Türkiye'nin en küçük ili Yalova, susuzluğun ilk sinyalini verdi. Kentin su şebekesini besleyecek su kalmadı. 1995 yılında il olan, yüz bini aşan nüfusuyla Yalova, küçük olmakla birlikte tarım açısından önemli bir beldemiz. Çınarcık, Gökçedere, Kirazlı, Kılıçköy ve Taşköprü, meyvecilik ve sebzecilik yapılan geniş ovalara sahip. 

Kentin toplam yüzölçümünün yüzde 82'si tarım arazisi. Bu nedenle ileride gıda madSu Polisi ABD'nin Nevada eyaletindeki ünlü kumar kenti Las Vegas'ı, bir 'israf' şehri olarak tanırız. 

Oysa bu kent, diğerlerine örnek olacak bir uygulama ile herkesi şaşırtır. 

Kentte 'su polisleri' görev yapar. Her gün sabahtan akşama kadar sokak sokak dolaşıp, patlak su borusu olup olmadığını, çimenlerin ıslak olup olmadığını kontrol ederler. Çünkü bahçelerini sulamaları için ev sahiplerine haftada sadece belli bir gün izin verilmektedir. İzinsiz çimenleri sulamanın cezası 80 dolardır. Her ne kadar yakındaki Hoover Barajı'nın arkasındaki Mead Gölü, Amerika'nın en büyük su rezervlerinden birini barındırsa da Nevada eyaletinin yüzde 90'ı çöldür.

Üstelik artık mevsim normallerinde bile yağış alamamaktadır. "Las Vegas'ın dev otellerinin geniş havuzları ne oluyor?" diye sorabilirsiniz. Havuzlar bir kez doldurulur. Çevrime girerek temizlenir. Ama yine de buharlaşma ile su kaybedilir. Hem de yüzlerce ev sahibinin harcadığı sudan çok daha fazlası. Sorunuz da cevapsız kalır... 

DÜNYANIN YALNIZCA YARISI... 

Yalova, dünyada tek örnek değil elbette. 

Birleşmiş Milletler raporlarına göre, Afrika'nın neredeyse tamamı, Kuzey Amerika'nın güney toprakları, Orta ve Güney Asya, Avustralya'nın iç kesimleri tehlikeli bir şekilde kuraklık çekiyor. Birleşmiş Milletler'in 2015'te, dünya nüfusunun yarısını temiz su kaynaklarına ulaştırma hedefine yaklaştığı bir dönemde kuraklık işleri daha da kötüleştirdi. 

Yeryüzünde yaşayan her insan, sağlıklı kalabilmek için yılda bin 700 metreküp suya ihtiyaç duyuyor. Bu miktar bin metreküpe düştüğünde, o ülkede su kıtlığından söz ediliyor. Çin, Hindistan ve Afrika'daki seviye, ne yazık ki bu miktarın altında. Ortadoğu'daki ortalama ise bin 200 metreküp. 

ABD'nin saygın öğretim kurumlarından Columbia Üniversitesi araştırmacılarına göre su kıtlığı, küresel ısınmanın değil, nüfus artışının bir sonucu. Üniversite, Georgia eyaletini pilot bölge olarak seçmiş. 19902007 yılları arasında eyaletin nüfusu 6 milyondan 9.5 milyona çıkmış. 17 yılda 3.5 milyonluk nüfus artışı çok fazla. Eyalette geçmiş yıllarda da kuraklık olduğu biliniyor.

Suyla ilgili gerçekler 

¦ Dünyanın yüzde 70'i sudur. Yetişkin bir insan vücudunun da yüzde 70'i sudur. 

Bebeklikte bu oran, yüzde 80'dir. 

¦ Tatlı su kaynaklan ise yeryüzündeki suyun sadece yüzde 2.5-3'ünü oluşturur. 

Değişik kaynaklardan elde edilen tatlı sudan çok daha fazlası, buz halinde kutuplarda, ya da el değmemiş kaynaklar halinde yeraltındadır. 

¦ İnsanın ne kadar su içmesi gerektiğine dair farklı rakamlar verilir. Vücut, ihtiyacı olan suyu zaten bizden talep eder. Fazlasını da kabul etmez. Fazlası, su zehirlenmesine bile yol açabilir. Amaç, kandaki sodyum seviyesini suyla dengelemektir. Bu denge su lehine bozulursa bu kez beyinde su dengesizliği ortaya çıkar. 

¦ Ortalama kiloda, sağlıklı bir insan, günde sekiz bardak (iki litre) su alabilir. Bu, sekiz bardak su içileceği anlamına gelmez. Yediklerimiz de su ihtiyacımızın büyük bölümünü karşılar. Vücuttaki suyun sadece yüzde l'inin kaybolması halinde bile insan, su içme gereği duyar. Hayatımız boyunca 75 bin litre su içeriz. 

¦ Son yüzyılda dünyanın su tüketimi dört kat artmıştır. 

¦ Çay, kahve, meyve suları, yumuşak içecekler, susuzluğumuzu gidermez. 

Kafein içerirler. Bu madde, suyun vücutta gerekli yerlere gitmesine engel olur. 

¦ Dünya kapalı sistem çalışan bir makinedir. Hiçbir madde kaybolmaz, yoktan var olmaz ya da çoğalmaz. Bu demektir ki, milyonlarca yıl önce mevcut olan su miktarı neyse, bugün de aynı miktar suyumuz vardır. 

¦ Suyu tuzlu yapmak için çok fazla tuz gerekmez. Suyun on binde birinde bile tuz olsa, o su artık 'tuzludur'. 

¦ Yüzyıllık bir sürede, bir su molekülü, 98 yılını okyanuslarda, 20 ayını buzda, iki haftasını göllerde veya nehirlerde, bir haftasını da atmosferde geçirir. 

¦ Dünyada bir milyar 335 milyon kilometreküp su olduğu tahmin edilmektedir. Bu kadar suyun dünyaya nereden geldiği ya da nasıl oluştuğu ise hala bilinmemektedir. 

¦ Su kaynaklarını korumak, temiz tutmak için 2030 yılına kadar Asya'da 9, Güney Amerika'da 5, Avrupa'da 4.5, Kuzey Amerika'da da 3.5 trilyon dolarlık yatırım yapılması gerekmektedir. Maliyet, Afrika için 200 milyar dolardır. 

¦ İsveç'in başkenti Stockholm'da, belediye otobüsleri, kamyonları ve taksiler, atık su arıtma tesislerinde elde edilen biyogaz ile çalışmaktadır. 

¦ Halen dünyada 2.8 milyar insan, temiz su kaynaklarına ulaşamamaktadır. Bu küresel nüfusun üçte birinden fazladır. 

¦ Avrupalılar, Amerikalıların yarısı kadar, Afrikalılar ise 50'de biri kadar su kullanır. 

¦ Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi ve çevresi oldukça fazla yağış alır. Ama belediye ekipleri, sokak sokak dolaşarak evlere hangi saatler arasında su verileceğini hoparlörlerle anons ederler.

¦ New York'un su dağıtım şebekesindeki sızıntılar yüzünden her gün 150 milyon litre su israf olmaktadır. 

¦ Suudi Arabistan, susuzluk nedeniyle buğday yetiştirmeyi bırakmıştır. 2016'da tamamen buğday ithalatçısı olacaktır. 

¦ Bir dilim ekmek üretmek için 45 litre su gerekir. Bir tişört için 2 bin 900 litre, bir litre süt için de bin litre su tüketilir. 

¦ Dünyaya her yıl Marmara Denizi'nin 10-15 katını dolduracak kadar yağış düşer. Bunun yüzde 5.1'i ürün sulamada işe yarar. Musluklarımızdan akan suyun sadece yüzde 1.5'i yağmur suyudur. Yüzde 1.3'ü de buharlaşır. Geri kalan su, kara parçaları üzerinden akarak denizlere karışır. 

¦ Toprağın emdiği, bitkilerin yeşermesine neden olan yağmur suyuna 'yeşil su' denir. 

Yağmur suyu, göl ve ırmaklarda yeraltı su havzalarında toplanıyorsa 'mavi su' adını alır. 

¦ Dünya su haritasına baktığımızda Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika ile Asya ve Avustralya'nın bazı kesimlerinin su açısından şanslı olduğunu görürüz. Diğer kara parçalarında yeterli su yoktur. 

¦ Her yıl 3.5 milyon kişi, sudan kaynaklanan hastalıklardan ölmektedir. Yine her yıl, çocuklar arasında suya bağlı hastalıklar nedeniyle 443 milyon okul günü kaybedilmektedir. 

¦ Dünya Bankası'na göre hastalıkların yüzde 88'inin sebebi, insanların temiz su kaynaklarına erişemiyor olmasıdır. 

¦ ABD'nin 50 eyaletinin 36'sında su sıkıntısı çekilmektedir. 

¦ Bir zamanlar dünyanın dördüncü tatlı su gölü olan Aral Denizi, bugün yüzölçümünün yüzde 10'u kadar kalmıştır. 2020'de de tamamen kuruyacağı tahmin edilmektedir. 

¦ İçme sularını temiz tutmak giderek zorlaşmaktadır. Çünkü sanayide kullanılan 12 bin farklı toksik kimyasal madde vardır. Her yıl da bunlara 500 yeni tür zehirli madde katılmaktadır. 

¦ Yeryüzünde yaşayan her insan, yılda bin 700 metreküp su kullanır. "Ben çok daha az kullanıyorum" diyemezsiniz. Çünkü buna, yediğiniz sebze meyvenin yetiştirilmesinde kullanılan su ve temiz kalmak için sarf ettiğiniz su da dahildir. Bin metreküp ne kadar mı büyüktür? Bir olimpik yüzme havuzunun yarısından fazladır. 

Alev Rigel/PARA