Türkiye ekonomisinin lokomotifi inşaat 200 ayrı sektörü besliyor!

Türkiye’de inşaat sektöründeki büyüme inşaat sektörünün yan sektörlerinin yanı sıra, halıdan ev tekstiline kadar 200 sektöre doping etkisi yapıyor. Yılda yaklaşık 800 bin ile bir milyon yeni konutun kullanıma açılması, sanayi ve hizmet alanlarında binlerce işletmenin eko sisteme dahil olmasına, yüzbinlerce ek istihdam yaratılmasına neden oluyor.

İnşaat sektörü her dönem Türkiye ekonomisinin lokomotifi oldu. Bugün de ekonomideki önemini korumaya devam ediyor. Konut üretimindeki hızlı büyüme 3’üncü Havalimanı, 3’üncü köprü ve Körfez Geçiş Projesi gibi uluslararası alanda ses getiren projeler ile önemli bir büyüme ivmesi yakalayan inşaat sektörü önümüzdeki birkaç yıl içinde de Türkiye’nin etkinliği yüksek sektörü olacak gibi görünüyor.

Türkiye’de 200 kadar sektörü besleyen inşaat sektöründe doğrudan 2 milyon kişi istihdam edilirken, sektörün tedarikçisi olan sanayi kuruluşlarında çalışanlarla bu rakamın 4 milyona ulaştığı da hesaplanıyor. Bu haliyle sektörün yarattığı istihdamın Türkiye’nin toplam istihdam rakamlarının yaklaşık yüzde 14’ünü oluşturduğu, topluma ve ekonomiye katkısının önemine vurgu yapılıyor.

Konut Geliştiricileri Yatırımcılar Derneği (KONUTDER) Başkanı Ömer Faruk Çelik, inşaat sektörünün her dönem Türkiye’nin lokomotif sektörü olduğunu, önümüzdeki dönemde de bu önemini devam ettireceğini söyledi.

İnşaatın sadece ürettiği ürün ile değil diğer yan sektörleri beslemesi bakımından da önem arz ettiğine işaret eden Çelik, “Sektörümüz Türkiye ekonomisinde önemli bir yere sahip olmasına karşın kötü bir imaja sahip. Eski Türk filmlerinde bile müteahhiüer çocukların top sahasına konut yapan kötü kişiler olarak lanse edildiler. Günümüzde artık bu algı biraz da olsun değişti ama yine de sektörümüzün önemi yeterince anlatılamadı. İnsanların yaşadıkları alanları oluşturan bu sektör hayati sektörlerimizden biri. Ayrıca ekonominin gelişmesine de katkısı ortada.”

GSYH’dan yüzde 6 pay

İnşaat sektörü GSYH’den yüzde 6 oranında pay alarak da Türkiye ekonomisinde önemli bir yere sahip.

Ekonominin nabzının sadece Türkiye’de değil, dünyada da inşaat sektörü üzerinden ölçüldüğünü belirten Ağaoğlu Şirkeüer Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ağaoğlu, inşaat sektörünün istihdama katkısı ile 200 alt sektörün canlılığında etkili olduğunu söyledi.

Ağaoğlu, gayrimenkul satışlarından yılda yaklaşık 5 milyar dolarlık döviz girdisi sağlandığını, bu yolla da cari açığa olumlu katkı yapıldığını da vurguladı.

ABD’de konut satışlarının ekonominin olumlu ya da olumsuz seyrinin değerlendirilmesi için önemli bir gösterge olarak kabul edildiğini hatırlatan Ağaoğlu şöyle devam etti:

‘Türkiye’de inşaat sektöründe doğrudan 2 milyon kişi istihdam ediliyor. Sektöre ürün tedarik eden sanayi kuruluşlarındaki çalışanlarla birlikte bu rakam 4 milyona ulaşırken toplam istihdamın da yüzde 14’ünü oluşturuyor. Sektörün GSYH’dan yüzde 6 pay aldığını dikkate alırsak, istihdama yüzde 14 katkı sağlayıp GSYH’dan yüzde 6 pay alan bir sektör için rantiye sektörü demek haksızlık olur.”

1 milyon konut talebi

Türkiye’de ekonominin büyümesi, şehirleşme çalışmalarının hız kazanması, insanların daha nitelikli yapılarda yaşama istekleri ile paralel olarak her yıl 800 bin ile 1 milyon konut oturuma açılıyor. Bununla birlikte 2012 yılında çıkarılan Kentsel Dönüşüm Yasası’nın da etkisi ile birlikte Türkiye genelindeki 6,7 milyon yapının yenilenmesi gündemde.

Türkiye’de her yıl 1 milyon yeni konut talebi olduğuna dikkat çeken Ağaoğlu, ‘Yılda 650 bin çift evleniyor. Bununla birlikte yaklaşık 7 milyon niteliksiz konutun da hemen yenilenmesi gerekiyor. Bu nedenle her yıl en az 1 milyon konut üretilmeli” dedi.

Ağaoğlu, aynı zamanda gayrimenkul yatırımından rant bekleyen küçük yatırımcıya borsada şans tanınmadığını, 2014 yılında Borsa İstanbul’dan her ay 5 bin yatırımcının kaçtığını da vurguladı.

200 sektörü besliyor

Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olan inşaat sektörü, başta boya, seramik, mobilya gibi sektörler olmak üzere 200 civarında sektörü hareketlendirme özelliğine sahip doping etkisi yapıyor. İnşaattaki büyümeye paralel olarak birçok sektör gelişip büyüme trendine girmiş durumda.

İnşaat sektöründeki büyüme inşaat malzemeleri sektörüne de yansıyor. İMSAD raporuna göre, 2014’ün Ocak-Mayıs döneminde inşaat malzemeleri üretimindeki büyümeye paralel seramik, karo, kaldırım taşları üretiminde yüzde 7,4’lük arüş yaşandı.

İnşaat sektörünün en büyük tedarikçilerinden biri olan Nafi Güıal’ın sahibi olduğu NG Seramik seramik sektörüne 60 milyon TL’lik fabrika yatırımı yaparak bu alanda yatırımlarını büyütmüştü.

Ayrıca Yüksel Seramik, inşaat sektöründeki büyümeye paralel iç pazardan gelen talepler doğrultusunda önümüzdeki dönemlerde 7 milyon Euro’luk kapasite artırım yatırımı yaparak üretim kapasitesini 16 milyon m2’ye çıkarmayı hedefliyor.

Hangi sektörlere yaradı?

Özellikle son yıllarda konut ve otel sayısında yaşanan artış ev tekstili, halı, seramik, boya sektörleri başta olmak üzere birçok sektörü ciddi bir oranda besliyor. İnsanların yeni evlerine perdeden yatak örtüsüne, battaniyeden halıya, havludan çarşafa kadar tekstil ürünleri almaları iç pazarda tekstil konut projelerinin artması ve Anadolu kenderine planlanan otel projesi sayısının artması da önümüzdeki yıllarda bahsi geçen sektörlerin büyümelerine katkı sağlamaları bekleniyor.

Talep nedeniyle iç pazara yöneldi

Yüksel Seramik’in kurulduğu günden bu yana ihracat ağırlıklı bir firma olması nedeniyle iç pazarda yeterince yer almadığını belirten Yüksel Seramik Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Metin Mutlu, “İç pazardaki büyüme ve gelen talepleri karşılayabilmek adına da Aydın’daki fabrikamızın kapasitesini 3,5 milyon m2’ den 12,5 milyon metrekareye çıkararak yaklaşık 4 katı kapasite artırımı yaptık. Bu yatırım ile orta üstü bir üretici olduk. Türkiye’de marka bilinirliğimizin artmasına paralel olarak iç pazar talepleri arttı. Üretimimizin yüzde 90’ı ihracata giderken, iç pazardan gelen talebi karşılamak üzere üretimimizin yüzde 50’sini iç pazara yüzde 50’sini de ihracata yönlendirmeye başladık” dedi.

Armatür ve banyo aksesuarları üreticisi Penta Group’un yönetim kurulu başkanı Salih Aydın, inşaat ve turizm sektöründeki büyümenin armatür sektörü başta olmak üzere birçok sektörü büyüttüğünü söyledi.

Ekonomideki gelişmelere paralel olarak insanların ürün taleplerinin daha nitelikli ürünler doğru yönlendiğine dikkat çeken Aydın şunları söyledi:

“Son yıllarda Türkiye ekonomisinde yaşanan yönde yansıyor. İnsanlar artık daha nitelikli konsept ürünleri tercih ediyorlar. Tasarım da son yıllarda öne çıkıyor. Penta olarak ürün yelpazemizde 35 civarında konsept ürün ile yüzlerce çeşit farklı ürünü tüketicilere sunuyoruz.”

Şırnak’tan Mersin’e kadar Türkiye’nin çeşitli kentlerinde tüketicilere ulaştıklarını belirten Aydın, insanların alım güçlerinin artması ile birlikte yaşam standartlarının da yükseldiğini, daha nitelikli konudarda oturma talebine paralel olarak inşaat sektörün ve onu besleyen sektörlerin de büyüyüp geliştiğini vurguladı.

Halı ve tekstile de doping

Royal Halı Yönetim Kurulu Üyesi Cihan Dağcı, inşaat sektörünün başta tekstil ve halı sektörleri olmak üzere 200’e yakın sektörü desteklediğini ve bu sektörlerin iş hacimlerini canlandırdığını söylüyor.

Türkiye’de 17 milyon hane bulunduğuna işaret eden Dağcı, “Yılda ortalama 800 bin ile 1 milyon arasında yeni konut devreye almıyor, insanlar yeni eve geçerken mobilyasından perdesine, halısına kadar hemen her şeyi yenileme eğiliminde. Yeni yapılan konutları ve evlilikleri de hesaplayınca Türkiye’deki halı üretiminin yaklaşık yüzde 35-40’ının bu yenilenmelerde kullanılıyor” dedi.

Türkiye’de yapılan bir araştırma olmamasına karşın halı sektöründe iç pazar hacminin yaklaşık 3 milyar TL civarında bir büyüklüğe sahip olduğu tahmin ediliyor.

Yeni yatırımlar artıyor

Konut sektöründeki büyüme, otel sayısının artması gibi pozitif gelişmeler tekstil sektöründe başta halı yatırımları olmak üzere, ev tekstili yaürımlarınm da artmasını sağlıyor.

İnsanların yeni evlerine geçerken evlerindeki halı, perde, yatak örtüsü, havlu, çarşaf, gibi tekstil ürünlerini yenileme eğiliminde olmaları başta ev tekstili ve halı olmak üzere tekstil sektörüne doping etkisi yaratıyor. Yeni konut alan insanlar yeni evlerinde yeni eşyalar görmeyi istiyorlar ve bu değişimi de bütçeleri ölçüsünde gerçekleştiriyorlar.

Step Halı Yönetim Kurulu Başkanı Cem Şengör, Türkiye’de son yıllarda otel ve yeni konut sayısındaki artışın tekstil sektörüne hem satış artışı hem de yatırım artışı bakımından olumlu yansıdığına dikkat çekiyor. Şengör, Türkiye’de son yıllarda halı sektörüne yapılan yatırımların arttığını vurgulaayan Şengör “Özellikle Gaziantep’teki halı tezgahı yatırımlarının artması yeni konut sayısının arttığı dönemle paralel bir gelişim gösterdi” dedi.

Ik yarıda yüzde 3,8 büyüdü

Türkiye İMSAD Ekonomi Danışmanı Dr. Can Gürlesel, 2014 yılının ilk yarısında inşaat sektörünün 3,8 oranında büyüdüğünü, aynı dönemde kamu inşaat harcamalarındaki büyümenin 4,8, özel sektör inşaat harcamalarının ise 4,4 olarak gerçekleştiğini söyledi. Gürlesel, 28,8 milyon TL’si kamu ve 41,7 milyon TL’si özel sektör olmak üzere Türkiye’nin 2014’ün ilk yarısında gerçekleşen inşaat harcamalarının toplam tutarının 70,5 milyar TL olarak gerçekleştiğini belirtti.

2014 Eylül Aylık Sektörel Rapor’u verilerine dayanarak, 2014’ün ilk yarıyıl verilerini ve yılsonu öngörülerini değerlendiren Gürlesel şunları söyledi: “Ekonomide büyüme yavaşladı ve 2014 yılın ikinci çeyrek dönemindeki iyimserlik büyümeyi desteklemiyor. Eylül 2014 itibariyle ekonomide büyüme beklentisi yüzde 3-3,5 düzeyinde. İnşaat sektöründeki büyüme beklentisi yüzde 3,5-4,5 olurken, inşaat malzemeleri sanayi üretimindeki büyüme beklentisi ise yüzde 5-5,5 seviyesinde.”

İthalat azaldı

İnşaat malzemeleri sektöründe ihracatta artışının yavaşladığına dikkati çeken Dr. Can Fuat Gürlesel, bunun üç nedeni ise şöyle açıkladı: “Müteahhitlik hizmetleri bu yılın ilk yarısında geriledi. Öte yandan AB‘de inşaat sektöründe büyüme ivme kaybediyor ve komşu ülkelere ihracatımızda gerileme var. inşaat malzemeleri sanayi üretiminde de iç ve dış talepteki sınırlanmaya bağlı olarak yılın ikinci çeyrek döneminde büyümenin yavaşladığını görüyoruz.” ihracat artışında yavaşlamayla birlikte 2014 Ocak-Temmuz verilerine göre, inşaat malzemesi ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3 oranında artarak 12,7 milyar dolar oldu, inşaat malzemeleri ithalatı ise aynı dönemde yüzde 11,5 oranında azaldı ve 5,4 milyar dolara geriledi. Böylece, inşaat malzemelerinde ihracatın ithalatı karşılama oranında yılın ilk aylarından itibaren başlayan gerileme süreci devam etti.

Mısır, İran ve BAE önde

Türkiye İMSAD’ın Eylül Aylık Sektörel Raporu’nda, inşaat malzemesi ihracatının gerçekleştiği 20 ülke sıralamasında dikkati çeken bir değişim yaşandı. 2014’ün Ocak-Temmuz dönemini kapsayan yılın ilk 7 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre Türkiye’nin Mısır, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) gerçekleştirdiği inşaat malzemesi ihracatında patlama yaşandı.

Buna göre, Türkiye’nin Mısır’a gerçekleştirdiği ihracat yılın ilk 7 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 87 oranında artarak 278,6 milyon dolara, İran’a yapılan ihracat yüzde 61,3 oranında artarak 412,1 milyon dolara, BAE’ye yapılan ihracat ise yüzde 32,2 oranında artarak 521,7 milyon dolara yükseldi.

İhracatı artan ülkeleri sırasıyla, yüzde 29 artışla İngiltere, yüzde 24 arüşla Romanya, yüzde 20,9 artışla Gürcistan, yüzde 16,6 artışla Almanya, yüzde 16,3 artışla İsrail, yüzde 14,5 artışla Türkmenistan, yüzde 11,3 artışla Bulgaristan ve yüzde 6,1 artışla Yemen izledi.

Türkiye İMSAD Eylül Sektörel Eylül raporuna göre, bu yılın Ocak-Haziran döneminde alman yapı ruhsatlarında yüzde 35 oranında artış görüldü. Buna göre, ilk yarıda alman yapı ruhsatı toplam 112,6 milyon metrekare oldu. Bunun 84 milyon metrekaresini konut ruhsatları oluştururken, 28,6 metrekaresi konut dışı yapı ruhsatları oluşturdu.

Levent Gökmen/ Ekonomist