Ahmet Vefik Alp: İstanbul ulaşımını ben çözerim!

Büyük kaynakların seferber edilmesine karşın Istanbul kentiçi ve çevresi ulaşımının her geçen gün daha vahim bir tablo çizmesinin bir nedeni de Kentin ana ulaşım aksları E5 veya yeni adıyla D100 ve TEM Trans European Motorway’ in doğu-batı yönünde doğrusal güzergahlar çizmesi, Şehri kuşak gibi çemberleyen dairesel raylı ve lastik tekerlekli sistemlerin kurulamamış olmasıdır. 3. Köprü projesi bağlamında inşa edilen Kuzey Marmara Otoyolu’ da aynı kaderi paylaşmaktadır. Halbuki birçok önemli metropolün ulaşımını yerleşimi yüzük gibi saran ve yabancıların ‘loop’, ‘beltway’, ‘ring road’, ‘route périphérique’ olarak adlandırdıkları çember sistemlerin rahatlattıkları bilinmektedir.

Boğaziçi’nin güneyinde raylı sistem için tamamlanan  Marmaray  Tüpgeçiş alkışlanacak bir proje olmakla beraber, bu aks Aanadolu Yakasından Sirkeci Yenikapı yönüne servis vermektedir. Ancak, iki yaka arasında bugün ulaşım arzu hattı (desire line) artık Kuzeye kaymış, eski iş merkezlerimiz Sirkeci Eminönü bölgesinin yerini Levent-Maslak aksı almıştır. Bugün iki kıta arasındaki hareketin %75 i Taksim in Kuzeyine seyahat etmektedir. Anadolu yakasından Marmaray’ı kullananlar Yenikapı da metro değiştirerek bu kez Taksim-Levent metrosuna binmek durumunda kalacaklardır ki bu da kulağını tersten göstermeye benzemektedir. Bugün ‘Arzu Hattı’ olan Göztepe-Levent aksındaki yorulmuş Boğaziçi Köprüsünün derhal yeni ulaşım enstrümanlarıyla desteklenmesi gerekmektedir. Daha güneyde Harem-Kumkapı arasında lastik tekerlekli araçlar için inşa edilmeye başlanan olan çift katlı Avrasya Tüpgeçiş için de aynı senaryo geçerlidir. Keza Boğziçi nin en Kuzeyinde inşaatına başlanmış bulunan 3. Boğaz Köprüsü’ nün kentiçi ulaşımına kayda değer bir katkısı beklenmemelidir. Bu sistem çok yukarıdadır.

Boğaziçi Köprüsü’nün altında raylı ve lastik tekerlekli ulaşımı taşıyan çok amaçlı son teknoloji bir Yüzertüp eklenirse hem Köprüler bakım, tamir, deprem, kaza, savaş koşulları için yedeklenmiş hem de Istanbul’a raylı ve lastik tekerlekli araçlar için Çemberyol ve Çemberray Sistemi kurulmuş olur.

Rutin çözümler yapıladursun, raylı sistem, toplu taşım, deniz ulaşımı ihya edilsin. Ancak Istanbul un birikimini alacak, akıcılığı sağlayacak 3 Temel Proje’nin kaçınılmaz olduğu bilinsin:

'Çemberyol’ + ‘Çemberray’ + TransMar’ Çemberleri

Istanbul Trafiğini Çözer…‘

1. Metro için Kenti kuşaklayan bir çember oluşturalım, 'Çemberray'

2. Araçların da Istanbul’u kesintisiz kuşaklamasını sağlayalım, 'Çemberyol'

3. Kent merkezine girmesi gerekmeyen trafiği dış çembere alalım. 'TransMar'

Proje 1: 'Çemberray'

(Selamiçeşme-Üsküdar-Sirkeci-Yenikapı-Kazlıçeşme-Topkapı-Haliç-Zincirlikuyu-Yüzertüp-Selamiçeşme)

Projemin iki kenarı inşa halinde. Levent-Taksim-Yenikapı Metro ile, SÇeşme-Üsküdar-Sirkeci-Yenikapı Tüpgeçiş / Marmaray ile bağlanıyor. Proje raylı ulaşımda üçgenin eksik, ancak en önemli kenarını tamamlıyor. Bugün en yoğun seyahat Kadıköy-Levent aksında Sögütlüçeşme ile Levent’i Boğazın altından ‘Sualtı Yüzertüp ’le bağlayalım. Böylece SÇeşme-Yenikapı-Levent metro üçgeni kapansın. Metro kesintisiz çember sefer yapsın, Şehri sürekli dönsün, akıcılık sağlansın. ‘Yüzertüp’ den lastik tekerlekli araçlar ve toplu taşım da geçiyor, Boğaziçi Köprüsü rahatlıyor ve yedekleniyor.

Proje 2 : ‘Çemberyol’

(SÇeşme-Harem-Kumkapı-Kazlıçeşme-Topkapı-Haliç-Zincirlikuyu-Yüzertüp-SÇeşme)

Birçok çağdaş şehirde olan bizde yok. Araçlar Kenti dönemiyor. Yollar Gebze den gelip Trakya ya gidiyor. Tüpgeçiş Istanbul BŞ Başkan adayı olarak gündeme taşıdığım bir projeydi, araçlar ve raylı sistemi taşıyordu, ancak araç geçişi kaldırıldı. O halde Lastikli Araçlar için 2. Tüpgeçiş i bitirelim. Harem de denize dayanan E-5 suya batsın Kumkapı’dan çıksın. Kent SÇeşme-Harem-Tüpgeçiş-Ahırkapı-Sahilyolu-Kumkapı-Kazlıçeşme-Topkapı-Haliç-Zincirlikuyu-Yüzertüp-SÇeşme Çemberyol u ile çevrilsin. Araçlar Istanbul u iki yönde kesintisiz dönsün. Çemberyol Istanbul’u kuşak gibi sarsın, akıcılık sağlansın...

Proje 3 : ‘TransMar’

(TEM – SGökçen H Limanı - D100 - Pendik - Atatürk H Limanı - D100 - TEM)

‘Oto-ray Bypass Yüzer Viadük’  

Bugün transit trafik şehrin göbeğine giriyor. Kuzeyde yapılacak 3.Köprü %5-6 mertebesindeki transit ulaşımı alabiliyor. Kentiçi ulaşıma katkısının sınırlı olması hesaplanıyor. Yalnız Anadolu dan gelip Trakya ya geçen ağır vasıtalar değil, Pendik-Avcılar gibi şehrin iki ucu arasında seyahat edenler var. Pendik-Yeşilköy Otoray Transit Yüzergeçiş Projesini hazırlamıştım. Günde yaklaşık 200.000 araç Marmara üzerinden ‘bypass’ yapıyor: Atatürk Havalimanı ve SG Havalimanı nıu birbirine direkt bağlıyor. Kurtarma-Servis istasyonu için yalnız Kınalıada’nın arkasına uğruyor. Atatürk Stadyumu nuda kurtaracak bir proje. Ayrıca, 300km/h Raylı Mekik ile iki havalimanı arası 15 dakika oluyor. Denizin 25 metre üstüden gidiyor, Boğaz açığında 60 metreye yükseliyor. ITU Deniz Bilimleri Fakültesinden merhum Prof. Odabaşı başkanlığında 12 hocadan oluşan bilim ekibi 1.5 yıl çalıştı. Dünya Boğaz Geçişleri Örgütü 2001 yılında Başyapıt seçti, bilim kitaplarına girdi, yabancı basında yer aldı.

‘Çemberyol + Çemberray + TransMar’

Bu Üç Büyük Proje Istanbul ulaşımını çözer, birikimi alır, akıcılık sağlanır.

Kuzeyden 3. Köprü transit trafiği rahatlatır.

Proje kapasitelerinin iki misli ile hizmet veren Boğaziçi Köprüleri’nin büyük bakımları Istanbullulara işkence edilmeden atlatılır.

Çemberyol ve Çemberray sistemlerinin gereği olan üç Tüpgeçiş ten birincisi bitti, ikincisi yolda, bir tek Boğaz Köprüsü altına yapılmasını önerdiğim en önemlisi son teknoloji ‘Yüzertüp’ eksik.

Cepten para istemez, Istanbul un dinamikleri bu projeleri yapar geçer:

Prof. Dr.  Ahmet  Vefik  Alp   

Y Müh Mimar - Kentbilimci