Dijital varlığı olanlar dikkat! Miras bırakılabilir mi?

Microsoft'un geçtiğimiz yılın sonlarında aldığı bir patent de oldukça ilgi çekici. Patentin konusu neredeyse 8 yıl önce yayınlanan Black Mirror'un bir bölümünde konu edilene benzer şekilde kişilerin sosyal medya ve diğer platformlarda bıraktıkları mesajlardan hareketle tıpkı onlar gibi konuşan sohbet botları oluşturmak.
Fakat tüm bunların beraberinde getirdiği etik tartışmaların yanı sıra yaşayanlar üzerinde oluşturabileceği davranışsal bazı riskler de var. Örneğin bazı uzmanlar kaybettiklerimizi kabullenip hayata devam etmek yerine, onları yaşamın içinde tutma çabasının tehlikeli bir alışkanlığa dönüşebileceği ve derin ruhsal sorunlara yol açabileceğini düşünüyor. Açıkçası ben torunlarımın belinde Tamagotchi gibi sallanmak veya geleceğin mobil cihazı her ne olacaksa içindeki ufak bir simgede yaşamak ister miydim bilmiyorum. Belki isteyen olacaktır. Ama şu bir gerçek ki gelecekte bunun boyutu, karşılığı, biçimi ne olursa olsun, ölümden sonra yaşam isteyen herkes tarafından tercih edilebilecek bir kavram olma yolunda hızla ilerliyor.

İnternette bulunan bulut tabanlı servislerin her biri dijital mirasa dair kendine özgü kuralları ve yaklaşımları gündeme taşıyor. Bu durumda yaygın kullanılan popüler servislerin bu konuda sunduğu birkaç alternatife değinilmeli. Ne de olsa Instagram'a yüklediğiniz fotoğrafların sahipliği kimseyi ilgilendirmiyor olabilir, ama cihazınızdaki veya e-posta hesabınızdaki soğuk bir cüzdanda yer alan birkaç Bitcoini kurtarmanın torunlara ev veya arsa bırakmaktan pek farkı yok. 

GOOGLE: Google kullanılmayan hesapların mirasçılara devri için Inactive Account Manager adlı bir servis kullanıyor. Bu sayfada yapacağınız ayarlarla 3 aydan 18 aya kadar seçeceğiniz süre boyunca Google hesaplarında herhangi bir işlem yapmamanız halinde size ait olan hangi hesapların ve servislerin kontrolünü kimlere devretmek istediginizi seçebiliyorsunuz. Google size sağlayacağınız iletişim alternatifleri üzerinden sürenin dolmak üzere olduğunu defalarca haber veriyor. Belirlenen süre içinde sizden haber alamazsa ilgili kişilere erişimi aktarıyor. 

APPLE: Apple'ın yeni duyurduğu ve son yayınladığı güncellemelerle cihazlarına uyarladığı Digital Legacy (Varis) hizmetiyle, seçeceğiniz 5 kişiye hesaplariniza erişim izni verebiliyorsunuz. Hizmet kurgusunda söz konusu kişilerin siz yaşarken bir nedenle verilerinizi ele geçirmeye çalışmasını engelleyecek bir takım ara önlemler yer alıyor. Örneğin dijital mirasın devri için Apple kişinin vefat ettiğine dair kanit istiyor, bizzat tanıdığınızı ispatlamanız için bazı sorular soruyor. Kişinin vefatini takiben 3 yıl içinde bu süreci yerine getirmeniz gerekiyor.

SOSYAL MEDYA: Dijital miras seçenekleri sunan Facebook haricindeki sosyal medya platformlarının ve internet hizmetlerinin hemen hepsi, platformdaki dijital varlıkları belli bir süre etkileşim olmaması halinde veya varislerin talebi üzerine tamamen siliyor. Şifreler varislere devredilmiyor.

Türkiye’de ölen kişilerin geride bıraktığı verilerin varislere nasıl aktarılacağını öngören yasal bir düzenleme mevcut değil. Ancak bu konu davalarda sık sık gündeme geliyor. Türkiye'de bilişim hukukuna dair çalışmalarıyla bilinen Av. M. Gökhan Ahi, konuyla ilişkin kendisine yöneltilen soruları cevapladı.