Mahfi Eğilmez açıkladı: Enflasyon, fiyat artışı ve hayat pahalılığı nedir?
Ekonomist Mahfi Eğilmez, enflasyon ve hayat pahalılığı arasındaki farkı açıklayan bir yazı kaleme aldı. Eğilmez yazısında, “Enflasyon, fiyat artışı ve hayat pahalılığı sanki aynı anlama geliyormuş gibi görünseler de aslında çok farklı kavramlar.” ifadelerini kullandı.
“ENFLASYON, GELİR ARTIŞINDAN DAHA HIZLIYSA HAYAT PAHALILIĞI VARDIR”
“Hayat pahalılığı diğer iki kavramdan da farklı bir durumu ifade ediyor. Burada işin içine gelir de giriyor. Eğer bir ülkede enflasyon, gelir artışından daha hızlıysa orada hayat pahalılığı var demektir. Diyelim ki yıllık enflasyon oranı %80 iken o ülkede çalışanların ücret gelirleri yıllık olarak %50 artmışsa o ülkenin çalışanlarının satın alma güçleri 30 puan geri gitmiş demektir. İşte bu durum hayat pahalılığını gösterir. Bu ülkede eğer gelirler de %80 artmış olsaydı enflasyon olacak ama hayat pahalılığı olmayacaktı.
Hayat pahalılığını ölçmenin en kestirme yolu ekonomide yıllık kişi başına gelirdeki (cari fiyatlarla GSYH / Ülke nüfusu) artışı yıllık enflasyonla karşılaştırmaktır. Bu ölçümü yapabilmek için şöyle bir formül geliştirebiliriz:
Hayat Pahalılığı Oranı = (Yıllık Kişi Başına Gelir Artış Oranı - Yıl sonu Enflasyon Oranı)
Enflasyon ile hayat pahalılığı arasındaki farkı kartezyen koordinat sistemini kullanarak çizeceğimiz iki şekil yardımıyla görsel olarak da gösterebiliriz:
Yukarıdaki her iki şekilde de fiyatlar genel düzeyi P 1’den P 2’ye yükseliyor ve fiyat - gelir doğrusunun görünümü bu yükselişin devam ettiğini gösteriyor. Soldaki şekil kişi başına gelirin enflasyon kadar artmadığını gösteriyor. Burada enflasyonla birlikte hayat pahalılığı var demektir. Yani kişilerin satın alma güçleri erimektedir. Sağdaki şekilde de enflasyon söz konusu olmakla birlikte kişi başına gelir de enflasyon kadar artıyor. Bu durumda enflasyon olmakla birlikte hayat pahalılığı söz konusu değil demektir (burada enflasyonla gelir artışının birlikte olduğunu varsayıyoruz, eğer enflasyonla gelir artışı arasında zaman farkı varsa o zaman hayat pahalılığı söz konusu olur.)”
“2021 YILI HAYAT PAHALILIĞI ORANI %43”
“Bu formülü kullanarak Türkiye’deki hayat pahalılığı oranını 2021 yılı için ölçelim. Enflasyon oranı konusunda TÜİK verilerine ve ENAG (Enflasyon Araştırma Grubu) tahminlerine göre karşımızda iki farklı tablo var. Bunları aşağıdaki tabloya taşıyalım (kişi başına gelir olarak ENAG’ın bu konuda bir çalışması olmadığı için her iki sütunda da TÜİK verisini alıyoruz.)
2021 yılı için hayat pahalılığı oranını TÜİK’in enflasyon verisiyle hesapladığımızda Türkiye’de ortalama kişi başına gelirin enflasyondan daha fazla arttığını görüyoruz. Yani TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verisine göre ortalama kişi başına gelir enflasyondan daha fazla artmış ve insanlar bir satın alma gücü kaybı yaşamamış, hatta bir miktar satın alma gücü artışı görmüşler. Buna karşılık ENAG enflasyon hesaplamasını esas aldığımızda Türkiye’de hayat pahalılığı oranının yüzde 43 olduğu görülüyor. Yani insanlar gelirleri artmış olmasına karşılık enflasyon karşısında %43 oranında satın alma gücü kaybı yaşamışlar.
Kuşkusuz kişi başına gelir bir ortalamayı gösteriyor. Bunun çok üzerinde yıllık geliri olanlar olduğu gibi çok altında geliri olanlar da var. O nedenle az sayıda bir grup insan, gelirini ENAG (Enflasyon Araştırma Grubu) enflasyon verisinden fazla artırmak yeteneğinde olduğu için satın alma gücünü artırmış ve dolayısıyla hayat pahalılığıyla tanışmamış görünüyor. Buna karşılık büyük çoğunluk gelirini bu kadar artıramadığı hatta TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) enflasyonu kadar bile artıramadığı için satın alma gücünü ciddi biçimde kaybetmiş ve enflasyona ek olarak hayat pahalılığıyla karşılaşmış bulunuyor.”
Dolar 12 TL... Piyasaları şok eden sözler az önce geldi
Sorumluluk Reddi Beyanı: Emlakkulisi.com.tr’de yer alan haberler ve makaleler yatırım tavsiyesi niteliğinde değildir. Emlakkulisi.com.tr herhangi bir emtia veya dijital varlığın satın alınmasını veya satılmasını önermez. Emlakkulisi.com.tr bir yatırım danışmanı değildir. Bu nedenle Emlakkulisi.com.tr'de yer alan haber ve makalelerin editörleri yatırım kararlarınızdan sorumlu tutulamaz. Okuyucular, haberlerdeki emtia, şirket, varlık veya hizmetler ile ilgili herhangi bir işlem yapmadan önce kendi araştırmalarını yapmalıdır.
